Miesiąc: grudzień 2016

    Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek Biura Filatelistyki Poczty Polskiej, wyraża zgodę na użycie znaku graficznego NSZZ „Solidarność” na okolicznościowych wydawnictwach Poczty Polskiej związanych
z 35. rocznicą wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.

          Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, na wniosek Koła Naukowego Prawa Pracy Uniwersytetu Gdańskiego „Labor omnia vincit”, wyraża zgodę na użycie nazwy i znaku graficznego NSZZ „Solidarność” na nośnikach elektronicznych i materiałach promujących cykl spotkań zatytułowany „Spotkanie
z Pracywistą”, które rozpoczną się na Uniwersytecie Gdańskim począwszy od 13 grudnia 2016 roku.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” odwołuje z funkcji członka Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2014-2020 panią Katarzynę Zimmer-Drabczyk, a na jej miejsce, na funkcję członka Komitetu, zgłasza Marzenę Podolskąj-Bojahr.  

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawia poniżej opinię do projektów Przeglądu systemu emerytalnego (…), z zastrzeżeniem, że przedstawiona opinia stanowi jedynie wstępne uwagi Związki. Przedłożona przez Ministerstwo Informacja jest wstępnym projektem, niezawierającym uwag poszczególnych resortów Rządu. Pogłębiona konsultacja projektów Przeglądu, jest tym bardziej potrzebna, iż widoczne są różnice stanowisk członków Rządu w zakresie poszczególnych elementów systemu, tj. np. przyszłość Otwartych Funduszy Emerytalnych prezentowanych przez Ministra Rozwoju i Ministra Rodziny, Pracy
i Polityki Społecznej. Ponadto Przegląd nie odnosi się do nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, że kompleksowy przegląd sytuacji osób zbliżających się do wieku emerytalnego wymaga także analizy świadczeń zabezpieczeniowych finansowanych z Funduszu Pracy jakimi są świadczenie i zasiłek przedemerytalny.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie opiniuje proponowane w projekcie propozycje w zakresie:

1.      Przedstawionych działań zmierzających do racjonalizacji rozwiązań prawnych, w tym przede wszystkim, uszczelnienia systemu ubezpieczeń społecznych. Najistotniejsze
w tym zakresie jest objęcie ubezpieczeniem społecznym wszelkiej działalności zarobkowej, proporcjonalnie do przychodów osiąganych przez podatnika. Przyjęcie takich rozwiązań NSZZ „Solidarność” postuluje już od lat, a projekt odpowiednich przepisów został złożony w Sejmie podczas prac nad prezydenckim projektem zmiany ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.  Zaproponowany przez NSZZ „Solidarność” projekt ustawy o zmianie ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych zakłada, że poprawa sytuacji finansowej FUS powinna nastąpić w rezultacie działań mających na celu zwiększenie przychodów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Na niski poziom przychodów ze składek wpływają negatywnie takie zjawiska występujące na rynku pracy, jak wysoki odsetek osób świadczących pracę w ramach tzw. samozatrudnienia oraz na podstawie umów cywilnoprawnych, które opłacają składkę na ubezpieczenia społeczne od niższej niż pracownicy podstawy wymiaru, upowszechnianie się tzw. nietypowych form zatrudnienia, deklarowanie przez pracodawców niższego wynagrodzenia aniżeli rzeczywiście wypłacane pracownikowi czy zatrudnienie na czarno. Skuteczna polityka państwa zmierzająca do wyeliminowania tych patologii powinna przyczynić się do poprawy sytuacji finansowej funduszu emerytalnego. Efekt ten może zostać również osiągnięty w rezultacie stosowania w miarę jednolitych zasad ponoszenia kosztów ubezpieczenia społecznego bez względu na podstawę prawną świadczenia pracy przez ubezpieczonego.

Grupą osób pozbawionych  możliwości podlegania ubezpieczeniom emerytalnym
i rentowym są osoby pobierające zasiłek przedemerytalny i świadczenie przedemerytalne. Są one świadczeniami pieniężnymi zapewniającymi ochronę przed ryzykiem bezrobocia w wieku przedemerytalnym. O ile osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych i inne świadczenia pieniężne, przewidziane w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego i rentowych, to osoby otrzymujące zasiłek przedemerytalny
i świadczenie przedemerytalne takiemu obowiązkowi nie podlegają. Wpływa to negatywnie na wysokość emerytury uzyskiwanej przez te osoby po osiągnięciu wieku emerytalnego, bowiem znaczącemu skróceniu ulega w przypadku tych osób okres opłacania składek. Dlatego zaproponowane w Przeglądzie zmiany powinny przewidywać objęcie obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych także osób pobierających zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne.

 

2.      Rezygnacji z hierarchizacji różnych tytułów podlegania obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych propozycją zastąpienia jej zasadą kumulacji różnych tytułów podlegania temu obowiązkowi. NSZZ „Solidarność” akceptuje jednocześnie zaproponowane nieliczne wyjątki od powyższej zasady.

 

3.      Wyłączenia podmiotowego z obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego osób uczących się w wieku do 26 roku życia – analogicznie osoby osiągające przychody z pracy, nawet jeśli się uczą, powinny podlegać ubezpieczeniom, tym bardziej, że wysokość przyszłych ich świadczeń emerytalno-rentowych będzie zależna przede wszystkim od wartości kapitału zgromadzonego w okresie aktywności zawodowej  . Wyłączenie osób uczących się w wieku do 26 lat z obowiązku ubezpieczenia można było stosować przejściowo w okresie wysokiego poziomu bezrobocia, wykorzystując je jako promocję wchodzenia młodych na rynek pracy. Obecnie takie rozwiązanie nie znajduje uzasadnienia, gdyż przeważa interes pracujących dotyczący wysokości przyszłej emerytury. Tak więc, przy powiązaniu uprawnień do gwarantowanych minimalnych świadczeń emerytalno-rentowych
z odpowiednim stażem odprowadzania składek w określonej minimalnej wysokości, jest to rozwiązanie konieczne. Należy także rozważyć stworzenie tym osobom możliwości przystąpienia do ubezpieczenia chorobowego na zasadzie dobrowolności oraz objęcie ich obowiązkiem ubezpieczenia wypadkowego.

Jednocześnie osoby w wieku do 18 lat, jako pracownicy młodociani, osiągają niewielkie dochody w wysokości 4%, 5% i 6 % przeciętnego wynagrodzenia.,     Należałoby poddać analizie zasadność objęcia obowiązkiem ubezpieczeniowym tak niskich dochodów, tym bardziej, że wysokość składki odprowadzanej od nich nie wpłynęłaby znacząco na przyrost zaoszczędzonego kapitału emerytalnego.

 

4.      Wprowadzenia minimalnych okresów ubezpieczenia uprawniających do otrzymania świadczenia emerytalnego, i co za tym idzie, statusu emeryta. NSZZ „Solidarność” akceptuje uzależnienie uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych od minimalnego okresu podlegania ubezpieczeniom wynoszącego nie mniej niż 5 lat lub od zebranego kapitału, którego wysokość powinna wystarczyć na wypłatę
w wysokości ¼ emerytury minimalnej.  W innym przypadku, świadczenie byłoby wypłacane jednorazowo.

 

5.      Postulatu systematycznego badania stanu zdrowia ubezpieczonych. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” uważa jednak, że badanie takie powinno odbywać się zanim ubezpieczeni osiągną wiek emerytalny, a nie jedynie wobec osób w wieku 60-67 lat, co proponuje się w Przeglądzie. Należy pilnie wprowadzić rozwiązania przeciwdziałające odchodzeniu z rynku pracy osób, które mogłyby przy stworzeniu odpowiednich warunków zdrowotnych, pozostać w zatrudnieniu. Zmiany zdolności do pracy mają w znacznym stopniu charakter indywidualny, należy więc monitorować stan zdrowia poszczególnych pracowników w relacji do wymagań stawianych przez rodzaj wykonywanej pracy (reaktywacja funkcji medycyny pracy oraz służb bhp
w przedsiębiorstwach).

 

6.      Minimalnego stażu składkowego wymaganego do nabycia renty. Należy mieć na uwadze, by odpowiednio precyzyjnie sformułować uprawnienia dotyczące także świadczeń rentowych. Obecnie, przy krótkim okresie ubezpieczenia, nie nabywa się prawa do renty w przypadku nabycia tak zwanej niezdolności do pracy. W efekcie mamy grono osób, które nie posiadają obiektywnej możliwości zarobkowania, która nastąpiła z przyczyn losowych (wypadek, choroba itd.), a nie mają prawa do renty
z tytułu niezdolności do pracy ani prawa do renty socjalnej.

 

7.      Kwestią dyskusji jest pozostawienie zasad łącznia pracy i pobierania emerytury, po uzyskaniu wieku emerytalnego, w dotychczasowym brzmieniu. Liczba osób łączących pracę z emeryturą po uzyskaniu powszechnego wieku emerytalnego jest w tej chwili niewielka więc zmiana postulowana w Przeglądzie przyniesie nieznaczne oszczędności dla FUS. Jednocześnie NSZZ „Solidarność” widzi potrzebę zdefiniowania problemudlatego jest otwarty na wypracowanie elastycznych zasad łączenia aktywności zawodowej z pobieraniem świadczenia emerytalnego, które odpowiadałoby na wyzwania rynku pracy w określonym czasie.

 

Prezydium KK  NSZZ „Solidarność” stwierdza, że projekt Przeglądu nie zawiera wielu istotnych kwestii, przede wszystkim:

 

1.      Przedstawiona Informacja nie odnosi się do, postulowanego przez związki zawodowe
i deklarowanego przez kandydata na Prezydenta Andrzeja Dudę, przygotowania rozwiązań prawnych prowadzących do powiązania uprawnień emerytalnych
z wieloletnim stażem zawodowym (35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn). NSZZ „Solidarność” postuluje, aby osoby legitymujące się długoletnimi okresami zatrudnienia, i które utraciły zdolność do kontynuowania zatrudnienia a nie osiągnęły powszechnego wieku emerytalnego, mogły korzystać z prawa do emerytury uzależnionej od stażu pracy, liczonego według okresów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, bez konieczności spełniania innych warunków.

 

2.      Brak jest jasnych propozycji dotyczących mechanizmów (i ich finansowania) podnoszenia kwalifikacji zawodowych starszych pracowników, a stworzenie Krajowego Funduszu Szkoleniowego nie jest wystarczającą odpowiedzią na pilną potrzebę podjęcia efektywnych działań, które przyczynią się realnie do zwiększania możliwości dostosowania się pracowników w starszym wieku do dynamicznie zmieniającej się specyfiki rynku pracy.

 

3.      Przedstawiony projekt Przeglądu niewystarczająco koncentruje się na zmianie warunków technicznych i psychospołecznych pracy, które pozwolą efektywnie wydłużyć aktywność zawodową ubezpieczonych.  Należy zauważyć, że zgodnie
z zaleceniem nr 162 MOP dotyczącym pracowników w starszym wieku z dnia
4 czerwca 1980 r., nadal pozostaje aktualna konieczność podjęcia na wszystkich etapach życia zawodowego, środków umożliwiających pracownikom w starszym wieku kontynuowanie zatrudnienia w zadowalających warunkach. Dlatego należy przeprowadzić analizę funkcjonowania funduszu prewencyjnego w obrębie ubezpieczenia wypadkowego, celem którego mają być programy służące tworzeniu warunków do wydłużania aktywności zawodowej osób starszych. Ponadto, propozycje rozwiązań nie formułują jasnych wytycznych (planów działań) dotyczących polityk prozdrowotnych dla osób w wieku 50 +.

 

4.      W Przeglądzie zauważa się istotną rolę przywrócenia niższego wieku emerytalnego
w możliwości przejęcia opieki nad wnukami. Niemniej zwracamy uwagę, że zwiększająca się mobilność zawodowa pracowników często wyklucza wsparcie ze strony najbliższej rodziny w zakresie opieki nad dziećmi czy też opieki nad zależnymi osobami starszymi lub tymczasowo niesamodzielnymi. Stąd, zdaniem NSZZ „Solidarność” Informację należy uzupełnić o propozycje rozwiązań systemowych wspierających rodziny w opiece nad małymi dziećmi, osobami niesamodzielnymi,
w tym osobami starszymi czy przewlekle chorymi. Stworzenie odpowiedniego systemu wsparcia jest warunkiem realnego wyboru osób w wieku emerytalnym między opieką nad zależnymi członkami rodzin a kontynuacją zatrudnienia.

 

5.      Przedstawiona analiza w ograniczony sposób podnosi kwestię istoty zmian w systemie emerytur rolniczych. Przejęcie zadań KRUS przez ZUS jest daleko niewystarczającym rozwiązaniem ograniczenia wysokich kosztów działania systemu ubezpieczeń społecznych rolników. NSZZ „Solidarność” oczekuje rozwiązań przynoszących odpowiedź na brak solidarnego obciążenia kosztami funkcjonowania systemu przez najlepiej uposażonych rolników. 

 

6.      W zakresie rozwiązań dotyczących Otwartych Funduszy Emerytalnych – NSZZ „Solidarność”,  po analizie dokumentów stwierdza, że propozycje są niekompletne

i trudne do oceny. W projekcie Przeglądu brakuje informacji o planowanych sposobach inwestycji środków Funduszu Rezerwy Demograficznej oraz zabezpieczenia wartości środków do niego przekazywanych. Jednocześnie nadanie Funduszowi zadania „Koła zamachowego” – przy ogólnym określeniu, budzi wątpliwości interpretacyjne. Przede wszystkim, jednak, Fundusz Rezerwy Demograficznej jako zabezpieczenie wypłacalności Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na wypadek deficytów spowodowanych zapaścią demograficzną, powinien pozostać Funduszem bezpiecznym i wolnym od ryzyk inwestycyjnych.

 

Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, mając na uwadze istotę powszechnego systemu emerytalnego, jaką jest zabezpieczenie dochodów pracowników po zakończeniu aktywności zawodowej, postuluje o uwzględnienie w projekcie Przeglądu systemu emerytalnego następujących kwestii:

1.      NSZZ „Solidarność” podtrzymuje swoje stanowisko, że całkowite wygaszanie emerytur pomostowych byłoby odrzuceniem podstawowych założeń reformy ubezpieczeń społecznych, która zakładała stworzenie oddzielnego systemu ubezpieczeń dla osób wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze. Stąd należy wypracować rozwiązania umożliwiające niektórym grupom pracowników przejście na emeryturę ze względu na niemożność kontynuowania pracy z uwagi na jej szczególny charakter lub warunki jej wykonywania.  Jednakże należy, dokonać rewizji definicji określających prace
w szczególnych warunkach oraz prace o szczególnym charakterze i upewnić się, czy przystają one do określonych ustawą wykazów prac. W szczególności należy powrócić do dyskusji dot.  uwzględnienia niektórych warunków pracy (m.in. hałasu) jako warunków uprawniających do emerytur pomostowych.

 

2.      Waloryzacja najniższych świadczeń – w przeglądzie proponuje się zagwarantowanie minimalnej kwotowej waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych na z góry określonym poziome. NSZZ „Solidarność” ocenia, że propozycje te idą w dobrym kierunku, choć niedostatecznie gwarantują utrzymanie siły nabywczej najniższych ustawowych świadczeń na stale godziwym poziomie. NSZZ „Solidarność” wnioskuje o przyjęcie w projekcie Przeglądu rozwiązania zawierającego gwarancję dodatkowej indeksacji minimalnych świadczeń emerytalno-rentowych o co najmniej wysokość średniorocznego wskaźnika wzrostu minimum egzystencji dla 1-osobowego gospodarstwa emeryckiego, wyliczanego corocznie przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w przypadku, kiedy wskaźnik ten byłby wyższy od wskaźnika inflacji, przyjętego do wyliczenia waloryzacji w danym roku, o którym mowa
w art. 89 ust. 2 ustawy z dn. 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z FUS.

 

3.      W zakresie dodatkowego oszczędzania na emeryturę – NSZZ „Solidarność” stwierdza, że zachęty powinny być skierowane szczególnie do pracodawców, aby motywować ich do tworzenia pracowniczych programów oszczędnościowych. Aktualnie, przy nadal niskim poziomie wynagrodzeń oraz małej skłonności Polaków do oszczędzania  na starość, nierealne wydaje się szybkie odwrócenie trendów.  Dodatkowo należy zapewnić, że wszelkie rozwiązania dotyczące indywidualnego oszczędzania powinny zachować pełną dobrowolność, w przeciwnym razie byłoby to zastępowanie systemu podstawowego.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, co do zasady, ocenia pozytywnie proponowane zmiany zawarte w projekcie rozporządzenia zmieniającego  rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 listopada 2014 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach. Jako związek zawodowy reprezentujący prawa i interesy pracowników pragniemy jednak zauważyć, że w związku ze zgłoszonymi przez nas propozycjami zmian do art. 38 pkt 1 lit. d ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, które polegałyby na tym, że we wskazanym przepisie należałoby dodać również informację, czy dany oddział lub jednostka terenowa posiada status pracodawcy, stosowne zmiany powinny zostać wprowadzone także do przepisów rozdziału czwartego (§  19 pkt 3, §  31
pkt 3, §  50 pkt 3, §  61 pkt 3, § 74 pkt 3, §  85 pkt 3, §  97 pkt 3, §  107 pkt 3, § 117 pkt 3, §  126 pkt 3 oraz §  135 pkt 2) i piątego rozporządzenia (§  147 pkt 3 oraz §  156 pkt 3).

               Na gruncie art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p. – pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Przykładowo, oddział spółki kapitałowej może być pracodawcą, pod warunkiem, że oddział taki został wyposażony w przymiot pracodawcy w treści aktów prawnych statuujących zasady organizacji i funkcjonowania danego podmiotu. W praktyce wyodrębnienie pracodawców wewnętrznych następuje albo w formie regulaminu organizacyjnego stanowiącego załącznik do uchwały zarządu spółki kapitałowej, uchwały zarządu spółki bądź statutu spółki. Ponadto, w literaturze wskazuje się na następujące warunki uznania podmiotu będącego częścią większej struktury za pracodawcę: wyodrębnienie finansowo-organizacyjne oraz zdolność do samodzielnego zatrudniania pracowników (zob. K. Jaśkowski [w:] Jaśkowski K., Maniewska E., Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U.98.21.94), LEX/el., 2016). Ponieważ samo umocowanie osoby upoważnionej w oddziale do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy, nadane przez zarząd w trybie art. 3¹ k.p., nie przesądza jeszcze o statusie oddziału jako pracodawcy, zatrudnieni
w oddziale pracownicy miewają problemy z ustaleniem kto jest ich pracodawcą, co ma znaczenie np. w kwestiach właściwego określenia strony pozwanej w pismach procesowych pracowników.

               Ponadto, w nawiązaniu do uwag przedstawionych przez NSZZ „Solidarność” do projektu z 26 października 2016 r. ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw konsekwentnie postulujemy, aby
w rozporządzeniuMinistra Sprawiedliwości z dnia 17 listopada 2014 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego znalazły się informacje zawierające dane osobowe osób wyznaczonych do reprezentowania pracodawcy (przedsiębiorcy, stowarzyszenia, czy fundacji) w sprawach z zakresu prawa pracy, a także rodzaj i zakres ich pełnomocnictwa. Każdorazowa zmiana tych osób, czy też rodzaju lub zakresu ich pełnomocnictwa wymagałaby dokonania odpowiedniej zmiany w KRS.

               Aktualnie obowiązujące przepisy nie rozwiązują często występującego
w praktyce problemu polegającego na tym, że pracownicy, byli pracownicy, kandydaci na pracowników, zleceniobiorcy itp. nie wiedzą kto jest upoważniony do dokonywania w imieniu pracodawcy czynności w sprawach z zakresu prawa pracy. Zdarza się, że zwolniony z pracy pracownik nie wie, czy właściwa osoba wręczyła mu wypowiedzenie umowy, czy też właściwa osoba zawarła z nim np. umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, o której mowa w art. 101(2) k.p. Niezachowanie wymaganej reprezentacji spółki przy zawieraniu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy powoduje bowiem jej bezwzględną nieważność (wyr. SN z dnia 7 marca 2012 r., II PK 159/11).

 

Pracownicy, a tym bardziej byli pracownicy, mają często utrudniony dostęp do dokumentów, które potwierdzałyby rodzaj i zakres pełnomocnictwa określonych osób do dokonywania poszczególnych czynności w sprawach z zakresu prawa pracy. Czasami też nie mają prawa wglądu do tego typu dokumentów (np. umów o pracę innych pracowników). Problem jest tym większy, że część pracodawców korzysta
z usług firm outsourcingowych w sprawach z zakresu prawa pracy i pracownicy nie są w stanie nawet ustalić komu powinni złożyć wnioski urlopowe, czy zwolnienia lekarskie.

            Zgodnie z art. 3(1) k.p. za pracodawcę, będącego jednostką organizacyjną, czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. Przepis ten stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizyczną, jeżeli nie dokonuje on osobiście czynności, o których mowa w tym przepisie.Osobą upoważnioną do dokonywania czynności
w sprawach z zakresu prawa pracy może być zarówno pracownik zakładu, jak i osoba niebędąca pracownikiem danego pracodawcy. W wielu przypadkach pracownicy nie mają jednak możliwości ustalenia, kto ma uprawnienia do dokonywania czynności
w sprawach z zakresu prawa pracy. Przykładowo,  żaden przepis prawa nie stanowi, iż do reprezentowania osoby prawnej uprawnione są tylko te osoby, które w takim charakterze figurują w KRS. Z przepisów art. 14-17 ustawy z 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym wynikają jedynie pewne rygory i domniemania prawne, służące zapewnieniu   bezpieczeństwa obrotu, a składające się na domniemanie wiary publicznej rejestru (wyr. SA w Poznaniu z dnia 5 lipca 2006 r., I ACa 167/06).

Choć w art. 3(1) k.p. mowa jest o osobie zarządzającej oraz o osobie wyznaczonej, nie znaczy to jednak, że zawsze musi być to tylko jedna osoba, jak również, że funkcji polegającej na dokonywaniu czynności w sprawach z zakresu prawa pracy nie może pełnić organ zarządzający, i to niezależnie od tego, czy jest to organ wieloosobowy czy monokratyczny (wyr. SA w Gdańsku z dnia 4 lipca 2013 r.,III APa 9/13). Niezależnie jednak od formy organizacyjnej, w jakiej działa pracodawca, pełnomocnictwa do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy może udzielić osoba wyznaczona na podstawie art. 3¹ k.p. do dokonywania czynności
z zakresu prawa pracy (wyrok SN z dnia 8 czerwca 2006 r., II PK 315/05 (OSNP 2007, nr 11-12, poz. 159).

              

               Prezydium KK NSZZ „Solidarność” uważa, że postulowane zmiany do przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 listopada 2014 r.
w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym miałyby pierwszorzędne znaczenie dla Państwowej Inspekcji Pracy czy sądów pracy w toku toczących się postępowań kontrolnych i sądowych.

 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia próbę poszukiwania oszczędności poprzez wprowadzanie elektronicznego system przechowywania akt, zgłasza jednak obawy co do zbudowania funkcjonalności systemu e-Zus. Sprawnie działający system jest gwarantem, że tak znaczące skrócenie czasu przechowywania akt w formie papierowej do lat 10 nie będzie miało negatywnego wpływu na korzystanie z akt przede wszystkim pracowników
i pracodawców oraz innych instytucji.

Natomiast analiza pozostałych zmian oraz ich uzasadnienie nie rozwiewają licznych wątpliwości, w szczególności dotyczących wykorzystania elektronicznej formy komunikacji z pracownikami.

 

1. Jednym z podstawowych celów projektowanych zmian w kodeksie pracy jest umożliwienie pracodawcom wykorzystania elektronicznych sposobów komunikowania się z pracownikami. O ile sama próba zastosowania tej formy do stosunków pracy nie dziwi, o tyle sposób jej wprowadzenia budzi poważne wątpliwości mając na uwadze interesy pracowników, ale także dostrzegając wady
z punktu widzenia pracodawców (możliwy wzrost kosztów). Przekazywanie informacji ma następować w formie pisemnej lub elektronicznej. Forma elektroniczna w zasadzie została zrównana z formą pisemną. Niestety projektodawca nie zdecydował się na zamieszczenie w treści ustawy definicji formy elektronicznej lub odwołania do definicji w innym akcie, co może prowadzić do różnorodnych interpretacji.

Pracodawcy będą mogli przy użyciu formy elektronicznej m.in. informować pracowników o przewidywanym terminie przejścia zakładu lub jego części na innego pracodawcę (art. 23 (1) par 3), zawierać umowy o pracę, informować pracownika o warunkach zatrudnienia oraz o ich zmianie (art. 29 par 2-4). Ponadto oświadczenia każdej ze stron, zawiadomienia pracodawcy mogą być składne w tej formie. Jednocześnie projektodawca nie wymaga opatrzenia kwalifikowanym podpisem elektronicznym wskazanych w projekcie czynności lub oświadczeń. Przy czym należy zwrócić uwagę, że brak jest powyższego zastrzeżenia w wypadku zmiany art. 23(1).

Zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność” forma pisemna czynności
z zakresu prawa pracy wydaje się dotychczas najbardziej bezpieczną i pewną dla pracownika, ale i dla pracodawcy, z następujących powodów:

–             W wielu zakładach pracy pracownicy nie posługują się pocztą elektroniczną (kopalnie, zakłady produkcyjne, itp.) Koszty instalowania bezpiecznych skrzynek adresowych powinien ponosić pracodawca. Niemniej jednak, możemy mieć do czynienia z wymuszaniem na pracownikach,  posiadania adresu poczty elektronicznej. W niektórych zakładach pracy pracownicy posiadają adresy mailowe, ale mają kłopoty z ich używaniem.

–             Pracownik powinien mieć możliwość wyrażenia zgody na taki sposób składania oświadczeń oraz pewność, że ten sposób komunikowania się nie naruszy jego praw wynikających z ochrony danych osobowych oraz innych, wynikających ze stosunku pracy. Wątpliwości i praktyczne problemy może rodzić pytanie o weryfikację oświadczeń składanych w formie elektronicznej. Otóż brak wymogu opatrzenia wszelkiej korespondencji na linii pracodawca-pracownik bezpiecznym podpisem elektronicznym (co zdecydowanie zmniejszyłoby praktyczne znaczenie proponowanych zmian) może prowadzić do niepewności co do autorstwa oświadczeń składanych drugiej stronie,
a w konsekwencji do niepewności stanu prawnego między stronami. Pojawić się może również problem potwierdzania autentyczności przedmiotowej umowy przed urzędami, organami administracji publicznej, instytucjami kredytowymi.

–     Istnieje możliwość utraty/modyfikacji danych przechowywanych w formie elektronicznej.

–            Możliwość złożenia elektronicznego zawiadomienia powoduje, że związek zawodowy winien stale monitorować skrzynkę poczty elektronicznej. Nie jest również wiadomym kogo obciążają skutki niedojścia wiadomości do serwera odbiorcy oraz inne problemy techniczne, związane z doręczeniem wiadomości. Pojawić się może również wątpliwość, czy osoba przesyłająca zawiadomienie była upoważniona do jego przesłania, nadto czy wiadomość została przesłana do osoby upoważnionej do jej odbioru ze strony związku zawodowego.

–             Zmiany przepisów sprowadzają się, co do zasady, do wprowadzenia elektronicznej formy dokonywania czynności z zakresu prawa pracy. Należy wskazać, że nierozwiązaną i problematyczną kwestią jest skuteczność doręczeń przedmiotowych oświadczeń oraz tego, kogo obciążają problemy techniczne związane z niedoręczeniem wiadomości.

–            Ponadto, o ile w przypadku przesyłania wiadomości drogą pocztową,
w praktyce istniał termin 14-dniowego odbioru w związku z dwukrotną awizacją przesyłki (np. w przypadku rozwiązania dyscyplinarnego umowy
o pracę, co było korzystne dla pracownika, gdy np. wyjechał na urlop), to
w chwili obecnej terminy wniesienia ewentualnych odwołań do Sądu pracy będą biegły od dnia, jak się wydaje, przesłania maila przez pracodawcę. Pracownik będzie zobligowany do codziennej weryfikacji poczty przychodzącej, co też nie zawsze pracownik może i będzie chciał czynić. Może również powstać problem, gdy do poczty elektronicznej dostęp mają inne osoby lub też, gdy pracownik do poczty elektronicznej dostęp utraci. Podobnie, gdy wiadomość od pracodawcy automatycznie zostanie zakwalifikowana jako SPAM, albo też dojdzie do pracownika w sposób zniekształcony. Nowelizacja nie rozwiązuje przedmiotowych problemów,
a niejasności w tym zakresie mogą mieć negatywny wpływ na sytuację pracownika. Pojawi się konieczność korzystania z dowodu z opinii biegłego sądowego informatyka – w celu wykazania, że wiadomość np. nie doszła albo doszła nie tej treści, a także będzie utrudniać (czasami uniemożliwiać) pracownikowi dokonywanie odpowiednich czynności.

–             Prezydium KK za niezbędne uważa wskazanie rozwiązania w zakresie doręczeń przedmiotowych wiadomości – czy też sposobu doprecyzowania w/w przepisów w orzecznictwie – tj. kogo będą obciążać skutki ich faktycznego niedoręczenia z powodów technicznych po stronie np. serwera odbiorcy lub z innych przyczyn.

–            Ponadto, należy zauważyć, że choć dostęp do Internetu powinien, co do zasady, być powszechny, to znaczna grupa pracowników może stale lub czasowo nie mieć dostępu do sieci internetowej, jak również do urządzeń (laptopów, komputerów itp.) służących do odbioru wiadomości poczty elektronicznej

 

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” nie może wyrazić zgody, aby ryzyka związane z doręczeniem wiadomości drogą elektroniczną w znacznym stopniu obciążały pracownika, a w pewnych przypadkach – negatywnie wpływały na indywidualną sytuację pracowników.

Warto także zastanowić się nad wpływem tej zmiany na dotychczasowy dorobek prawa pracy w zakresie formy umowy o pracę. Należy pamiętać, że forma pisemna umowy o pracę ma specyficzne znaczenie dla prawa pracy. Umowa
o pracę może zostać zawarta nie tylko w formie pisemnej, ale także w innej formie (np. w sposób dorozumiany, ustnie).

 

2. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia prowadzenie dokumentacji w formie elektronicznej, jednak skrócenie czasu ich przechowywania
w formie pisemnej o 40 lat wydaje się nie do końca przekonywujące
z następujących powodów:

-prowadzenie dokumentacji w formie elektronicznej powodować będzie ryzyko bezpowrotnej utraty danych, możliwości ich uszkodzenia lub nadpisania, ponadto powstać mogą wątpliwości odnośnie modyfikacji przedmiotowych danych, regularności i rzetelności ich prowadzenia, nadto w zakresie odczytu
i udostępnienia tych danych pracownikowi;

-znaczne skrócenie okresu przechowywania akt osobowych może skutkować powstaniem trudności w zakresie uzyskiwania świadczeń przez pracowników
z systemu ubezpieczeń społecznych. Krótki okres przechowywania akt rzutować może również na bezpowrotną uratę dokumentów w nich zawartych.

 

3. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, że w przypadku, gdy brak będzie dokumentacji pracowniczej, a ZUS przechowywać będzie deklaracje informacyjne od pracodawcy, pojawić się może problem podawania przez pracodawców informacji niezgodnych z prawdą. Dane te mogą być podawane błędnie wskutek omyłek lub celowo, mając na uwadze daną interpretację przepisów, przyjętą przez zakład pracy/interpretację okoliczności świadczenia pracy, albo też będą celowo błędne dla korzystnego ukształtowania sytuacji pracodawcy. Pracownicy bardzo często mogą o tym nie mieć wiedzy, a nawet mając wiedzę o tym, że pracodawca jakąś informację przekazuje, mogą nie dokonywać czynności koniecznych do ich weryfikacji/sprawdzenia. Brak przy tym procedury, która miałaby służyć pracownikowi w zakresie skutecznego sprostowania tych informacji, gdyż dokonanie przez ZUS korekty, samodzielnie albo na podstawie przedłożonych przez płatnika dokumentów korygujących, może być iluzoryczne.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” zdecydowanie krytycznie odnosi się do inicjatyw podejmowanych poza Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w zakresie zmian do kodeksu pracy, mając przede wszystkim na uwadze prace Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy. Konieczne jest zatem uzyskanie opinii MRPiPS, a w szczególności jak proponowane zmiany, co do formy, wpłyną na obecny dorobek prawa pracy. Projekt ustawy został skierowany także do Rady Dialogu Społecznego, gdzie podczas dyskusji z zaproszonymi przedstawicielami Ministerstwa Rozwoju, GIODO, Ministerstwa Cyfryzacji oraz ZUS-u powinny zostać wyjaśnione zgłoszone wątpliwości i uwagi dotyczące elektronicznej komunikacji pracodawcy
z pracownikiem oraz pomiędzy płatnikiem i ZUS-em.

 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę na brak konsekwencji w terminologii projektowanych zmian. Uzasadnionym jest używanie jednolitej terminologii kodeksowej. Na przykład w projektowanym art. 149 k.p.: „projektodawca prowadzi w postaci papierowej lub elektronicznej” należałoby użyć terminu „forma”, natomiast w zmienianym art. 97 par 1 (1) zastąpić „pracownik pozostaje w zatrudnieniu” wyrażeniem „pracownik zatrudniony na podstawie”.