Dzień: 2016-03-22

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” przedstawia opinię do projektu Krajowego Programu Reform na rzecz realizacji strategii „Europa 2020”. Aktualizacja 2016/2017 (dalej: KPR).

Nie ulega wątpliwości, że Plan na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju stanowi ważki element realizacji celów Strategii „Europa 2020”, a więc działania w nim wskazane powinny znaleźć odzwierciedlenie w Krajowym Programie Reform. KPR zawiera odniesienia do „Planu na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”, jednak brak na tym etapie „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” spowoduje przesunięcie działań w czasie. Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” za niezwykle cenną uznaje zapowiedź ustalenia w w/w Strategii systemu koordynacji pomiędzy podmiotami publicznymi, natomiast z rozczarowaniem nie odnajduje wśród podmiotów współpracujących (świat biznesu, nauki i społeczeństwo obywatelskie) – partnerów społecznych. 

 

Poniżej uwagi szczegółowe do poszczególnych punktów projektu:

 

2. Scenariusz makroekonomiczny

Wobec braku rozdziału dotyczącego scenariusza makroekonomicznego, na co NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę od kilku lat, uzasadnione jest przygotowanie przez Ministerstwo Finansów, na tym etapie procedowania, informacji dla członków Zespołu ds. Strategii „Europa 2020”, które pozwolą na ocenę projektu aktualizacji z perspektywy makroekonomicznej, a przede wszystkim możliwości realizacji przedstawionych harmonogramów działań.

 

3.Główne wyzwania gospodarczo–społeczne określone w „Sprawozdaniu krajowym Polska 2016”

Prezydium KK pozytywnie ocenia modyfikację dotychczasowej struktury dokumentu, polegającą na odniesieniu się w aktualizacji KPR-u do wyzwań określonych przez Komisję Europejską w sprawozdaniu krajowym ( ang. Country Report).

Na pozytywną ocenę zasługuje dostrzeżenie 5 pułapek rozwoju i wskazanie działań, których celem jest im przeciwdziałanie. Wyraźne zaznaczenie priorytetów w polityce społeczno-gospodarczej rządu wpisuje się w postulaty Związku, które były wskazywane w opiniach do KPR-u w poprzednich latach. Za szczególnie ważne uznajemy dostrzeżenie pułapki średniego dochodu, a także zapowiedź budowania silnego przemysłu. Niemniej istotne są pozostałe priorytety, których celem jest wspieranie innowacyjności oraz rozwój społeczny i terytorialny.

Dostrzeżenie, po raz pierwszy od kilku lat, wagi Krajowych Ram Kwalifikacji jest cenne, chociaż stwierdzenie o zmianach przepisów mających na celu ich odbiurokratyzowanie jest niejasne i wymaga doprecyzowania w treści pkt. 4. Ponadto ograniczenie niekorzystnych trendów demograficznych nie powinno ograniczać się tylko do zmian w szkolnictwie wyższym oraz w obszarze edukacji. Zamieszczenie odwołań do innych rozdziałów powinno zostać uzupełnione (przykładowo rozdział 4.1 – Zapewnienie powszechności wychowania przedszkolnego i zwiększenie dostępności opieki nad dziećmi do lat 3, ale także rozdział 4.5).

Prezydium Komisji Krajowej wyraziło swoją opinię do Sprawozdania Krajowego, które zawiera stanowisko Związku do zagadnień w nim podkreślonych oraz wskazuje na te, których autorzy nie dostrzegli. Dlatego Prezydium załącza opinię do Sprawozdania Krajowego jako część niniejszej opinii dotyczącej rozdziału 3-ego.

 

4.1. Cel w zakresie zatrudnienia.  

Interesującym byłoby wskazanie liczby pracodawców, którzy skorzystali z możliwości refundacji kosztów związanych z zatrudnieniem bezrobotnego do 30 roku życia lub informacji na temat zainteresowania tym narzędziem przez obie strony. W zależności od poziomu zainteresowania należałoby rozważyć podjęcie działań promocyjnych.

Wprawdzie obserwuje się wzrost liczby instytucji opieki na dziećmi, jednak nadal dostępność do publicznych przedszkoli oraz innych publicznych form wychowania przedszkolnego jest ograniczona. Ma to ogromne znaczenie dla młodych rodziców w kontekście wyrównywania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz przeciwdziałania ubóstwu.

Na pozytywną ocenę zasługują działania na rzecz międzysektorowej mobilności terytorialnej. Szkoda, że zostały one zawężone jedynie do obszarów wiejskich. Krajowy Program Reform nie podejmuje problematyki mieszkalnictwa, a przecież dostępność mieszkań, w tym tanich mieszkań na wynajem, powinno być priorytetem państwa w celu zwiększenia  mobilności wewnętrznej Polaków, a także poprawić wskaźniki dzietności.

W KPR powinno się zwrócić większą uwagę na ustalenie nadrzędnego priorytetu w postaci przeciwdziałania bezrobociu długotrwałemu oraz istotne zwiększenie środków finansowych w tym zakresie. Powyższe ma znaczenie zarówno dla rynku pracy, jak i ograniczenia ubóstwa. Z samego projektu KPR wynika, iż jedynie przypuszcza się, że w 2016 r. ubóstwo skrajne ulegnie zmniejszeniu, podczas gdy jednocześnie z dokumentu wynika, iż w skrajnym ubóstwie może być 7,4% mieszkańców Polski.

Dla zobrazowania skali problemu bezrobocia długotrwałego (które wykazuje tendencję spadkową, ale nadal jest znaczne) można przedstawić dane GUS z końca III kwartału 2015, gdzie liczba osób długotrwale poszukujących pracy to 638,2 tys., co stanowiło 51,5% ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych. Dodatkowo pośród osób bezrobotnych, znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, udział osób długotrwale bezrobotnych w liczbie zarejestrowanych ogółem wyniósł – 57,0%. Osoby w wieku poniżej 30 roku życia stanowiły – 29,2%, poniżej 25 roku życia – 15,4%, natomiast 27,4% to osoby będące w wieku powyżej 50 roku życia.

 

4.2 Cel w zakresie nakładów na B + R

Prezydium Komisji Krajowej pozytywnie ocenia wzmocnienie działań na realizację celu w zakresie nakładów na badania i rozwój, w tym zamierzenia dotyczące profesjonalizacji instytucji otoczenia biznesu (IOB) w Polsce, w kierunku stałego podnoszenia jakości ich funkcjonowania oraz rozwoju kompetencji w zakresie świadczonych przez nie usług na rzecz przedsiębiorstw. Planowany duży wzrost środków finansowych na proinnowacyjne usługi instytucji otoczenia biznesu dla MŚP z ok. 1,3 miliona zł w 2016 r. do 16 mln zł w 2017 r., powinien zostać poprzedzony dogłębną analizą zapotrzebowań i odpowiedniego przygotowania kadr, mając na względzie współpracę nauki i biznesu, ze szczególnym naciskiem na praktyczne umiejętności kształtowane podczas nauki oraz stworzenie możliwości budowanie ścieżek kariery w czasie pracy zawodowej.

Wyjaśnienia wymaga na ile lista programów sektorowych dla kluczowych gałęzi przemysłu może być lub powinna zostać rozszerzona, ponieważ większość programów to kontynuacja już ustanowionych. Jedynie w stosunku do dwóch nowych: INNOCHEM oraz INNOTEXTILE rozpoczęły się prace konkursowe.

 

4.4 Cele w zakresie edukacji

Wśród działań brakuje propozycji projektów, ułatwiających mobilność pracowników na rynku pracy, szczególnie takich propozycji, które zatrzymałyby emigrację osób wykształconych. Takim działaniem bez wątpienia jest przeciwdziałanie pułapce średnich wynagrodzeń i odejście od budowania przewag konkurencyjnych w oparciu o niskie koszty pracy.

 

4.5 Cel w zakresie przeciwdziałania ubóstwu

Na pozytywną opinię zasługuje rozszerzenie rozdziału dotyczącego przeciwdziałania ubóstwu i zwrócenie uwagi na obraz ubóstwa skrajnego, ubóstwa dzieci oraz ubóstwa pracujących. Nie można niestety zgodzić się z twierdzeniem, że świadczenia rodzinne i świadczenia z pomocy społecznej są efektywne, ponieważ autorzy KPR-u stwierdzają: „Natomiast relatywnie niski poziom świadczeń nie pozwala na wyraźną redukcję ubóstwa”.

Za niewystarczające uważamy przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób starszych oraz wskazanie działań z zakresu ochrony zdrowia. Przede wszystkim należałoby podjąć inicjatywę na rzecz wypracowania modelu opieki długoterminowej, wprowadzić odpowiednie zachęty do zwiększenia zainteresowania specjalizacją geriatrii, przeprowadzić analizę funkcjonowania medycyny pracy, aby dostosować ją z jednej strony do wydłużającego się okresu życia, a jednocześnie przeciwdziałać wczesnemu wykluczeniu z zatrudnienia z powodu stanu zdrowia. KPR w tym obszarze powinien zostać uzupełniony.

 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia proponowany kierunek zmian w systemie podatkowym zmierzający do obniżenia obciążeń podatkowych najmniej zarabiających. Obecny system podatkowy niewątpliwie wymaga naprawy w kierunku uwrażliwienia na nierówności społeczne. Kwestia podniesienia kwoty wolnej od podatku jest obecnie szeroko dyskutowana oraz jest przedmiotem wielu projektów legislacyjnych. NSZZ „Solidarność” niejednokrotnie wyrażał opinię do zmian do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Najważniejsze postulaty dotyczą: degresywnej kwoty wolnej od podatku, wprowadzenia większej progresywności, ochrony poziomu dochodów NFZ oraz samorządów.

Wątpliwości i propozycje NSZZ „Solidarność” zostały omówione w decyzjach Prezydium KK nr 129/15 oraz 1/16 do projektów zmian ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ponadto prezydencki projekt zmian, do którego opinia zawarta jest w Decyzji Prezydium KK NSZZ „Solidarność” nr 1/16, był przedmiotem prac Zespołu problemowego Rady Dialogu Społecznego ds. budżetu, wynagrodzeń i świadczeń socjalnych. Strona pracowników i strona pracodawców Rady Dialogu Społecznego przyjęły wspólne stanowisko w tej sprawie – Uchwała nr 1 z dnia 18 lutego 2016 r.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” uważa, że pobudzenie gospodarki kraju, a przede wszystkim zagwarantowanie stabilizacji podatkowej powinno odbywać się z korzyścią dla podmiotów tworzących trwałe miejsca pracy, a poprawa konkurencyjności powinna odbywać się przede wszystkim poprzez wzrost inwestycji.

Obniżenie stawki podatku dochodowego od osób prawnych z 19% do 15% dla małych podatników może mieć korzystny, lecz ograniczony (z powodu ograniczonego zakresu podmiotów, które będą objęte obniżoną stawką) wpływ na przyśpieszenie tempa rozwoju i stworzenie sprzyjających warunków do zwiększania przedsiębiorczości Polaków.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie opiniuje poselski (KP Nowoczesna)projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy.

Prezydium Komisji Krajowej stwierdza, że zmiana art. 264 § 1 Kodeksu pracy jest propozycją, która zasługuje na poparcie.

Jednocześnie Prezydium Komisji Krajowej proponuje wprowadzenie zmiany treści art. 264 §1 i 2 Kodeksu pracy polegającą na wydłużeniu terminu na odwołanie się do sądu pracy w przypadku, gdy przedmiotem żądania pracownika jest wyłącznie odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę.

1.   Wydłużenie terminu z art. 264 § 1 uzasadnione jest przede wszystkim potrzebą zagwarantowania realnego prawa do sądu dla pracownika. Siedmiodniowy termin na dochodzenie roszczeń o przywrócenie do pracy lub o odszkodowanie w przypadku wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę jest zbyt krótki z punktu widzenia możliwości realnego przygotowania się do uruchomienia procedury sądowej. Wypowiedzenie umowy o pracę jest zazwyczaj dla pracownika zaskakujące. W takich warunkach, bez względu na zaplanowane wcześniej czynności zawodowe i życiowe, musi on w terminie 7 dni znaleźć czas na przygotowanie pozwu, dowodów na poparcie swoich roszczeń oraz ewentualnie na znalezienie profesjonalnego pełnomocnika, który udzieli mu w tym czasie pomocy prawnej poprzez przygotowanie i wniesienia pozwu do sądu pracy. Trudno uznać, aby tak ustalony termin umożliwiał dokonanie tych wszystkich czynności. Problemu nie załatwia możliwość przywrócenia terminu na podstawie art. 265 k.p., ponieważ w takim przypadku pracownik musi uprawdopodobnić brak winy we wniesieniu odwołania w terminie.

     W obecnym brzmieniu przepis art. 264 § 1 k.p. narusza konstytucyjne prawo do sądu, albowiem nie pozwala na realne przygotowanie się przez pracownika do wytoczenia powództwa przeciwko pracodawcy.

     Na pojęcie, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd) składa się m.in. tak ukształtowana procedura sądowa, która czyni realnym dochodzenie naruszonych praw i wolności, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności (por. post. NSA z 19 marca 2008 r., II FZ 105/08). Przyjmuje się przy tym, że prawo do sądu może podlegać ograniczeniom, między innymi przez ustanowienie terminów, po których upływie uruchomienie procedury sądowej nie będzie możliwe. Muszą to być jednak takie terminy, które gwarantują realną możliwość wniesienia skargi (pozwu, wniosku, itp.) do sądu w sposób odpowiadający wymogom proceduralnym.

      Należy przy tym pamiętać, że 7-dniowy termin z art. 264 § 1 k.p. jest terminem prawa materialnego. Niezwykle rzadko ustawodawca decyduje się na ustalenie tak krótkiego terminu prawa materialnego, po upływie którego traci się możliwość dochodzenia roszczenia przed sądem.

     Termin na wniesienie odwołania do sądu, o którym mowa w art. 264 § 1 k.p., miał swoje podłoże genealogiczne w terminach proceduralnych, a mianowicie przed 1 lipca 1985 r. był to termin na wniesienie odwołania od orzeczenia komisji rozjemczej, co z natury rzeczy rzutowało na określenie jego długości. Obecnie, tj. od 1985 r. termin ten jest terminem prawa materialnego, a zatem co do zasady nie powinien być tak krótki.

2.   Termin na wniesienie pozwu z roszczeniem kompensacyjnym lub restytucyjnym w związku z wadliwym rozwiązaniem stosunku pracy powinien upływać jakiś czas po rozwiązaniu stosunku pracy. Dla przykładu mógłby być to termin, który upływałby 3 miesiące po ustaniu stosunku pracy. Nie jest to termin na tyle długi, aby uznać, że narusza on w sposób istotny bezpieczeństwo obrotu prawnego. W szczególności trudno byłoby postawić taki zarzut w stosunku do roszczenia o odszkodowanie, albowiem pracodawca nie musi uwzględniać przy dalszym prowadzeniu swoich interesów ewentualnego orzeczenia sądu nakazującego ponownie zatrudnić pracownika.

      Znacznie dłuższe niż w Polsce terminy do dochodzenia roszczeń restytucyjnych i kompensacyjnych w związku z rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem czy bez wypowiedzenia przewiduje się obecnie w wielu państwach Unii Europejskiej, np. w Wielkiej Brytanii czy we Włoszech. W Wielkiej Brytanii zgodnie z przepisami ustawy Employments Right Act z 1996 r. termin na dochodzenie roszczeń na tle nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę z zachowaniem lub bez zachowania okresu wypowiedzenia, wynosi 3 miesiące od daty ustania stosunku pracy. Sądy pracy mają także, podobnie jak w systemie polskim, prawo wyrażenia zgody na wniesienia pozwu po tym terminie, przy wykazaniu przesłanek przewidzianych w ustawie.

     Roszczenie o odszkodowanie jest podobnym roszczeniem pieniężnym, jak roszczenie o wynagrodzenie czy odprawę pieniężną z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika. Te dwa ostatnie roszczenia przedawniają się z upływem
3 lat od dnia wymagalności, natomiast roszczenie o odszkodowanie z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem można dochodzić w terminie 7 dni od daty doręczenia pracownikowi oświadczenia woli pracodawcy.

            Prezydium Komisji Krajowej zwraca uwagę, że obowiązek wniesienia odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę w terminie 7 dni od dnia otrzymania oświadczenia woli pracodawcy wielokrotnie prowadzi do zaostrzenia konfliktu pomiędzy stronami, co często kończy się rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę bez wypowiedzenia na podstawie art 52 § 1 pkt. 1 k.p. w okresie biegnącego wypowiedzenia.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” nie wnosi uwag do projektu rozporządzenia Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2016 r w sprawie informacji dotyczących kwot obniżenia wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz ewidencji wystawionych informacji o kwocie obniżenia.

Projektowane rozporządzenie, wydawane na podstawie znowelizowanej ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, która wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2016 r., uszczegóławia sposób prowadzenia ewidencji oraz zakres gromadzonych w niej danych, a także określa wzory formularzy składanych przez pracodawców wystawiających informację o kwocie obniżenia wpłat.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, że projekt rozporządzenia wprowadza szereg dodatkowych obowiązków związanych z wystawianiem informacji o kwocie obniżenia (prowadzenie ewidencji wystawionych informacji o kwocie obniżenia wpłat na PFRON, składanie informacji o wystawionych informacjach o kwocie obniżenia wpłat na PFRON).

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wyraża wątpliwość czy wszystkie obowiązki przewidziane w rozporządzeniu są konieczne i czy nie ma możliwości eliminacji niektórych uciążliwych zobowiązań tak, aby uniknąć zbyt daleko idącej biurokracji.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie opiniuje projekt ustawy z dnia 22 lutego 2016 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Jednocześnie Prezydium KK NSZZ „Solidarność” proponuje, aby świadczenia wymienione w projekcie ustawy, przysługiwały nie tylko w razie śmierci osoby, nad którą opieka była sprawowana albo utraty ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności osoby, nad którą opieka była sprawowana, ale również w innych przypadkach, w których utrata prawa do świadczenia nastąpiła z innych, niezależnych od opiekuna przyczyn, takich jak np.  utrata jego zdrowia, która uniemożliwia dalszą solidną opiekę nad osobą niepełnosprawną.