Miesiąc: styczeń 2016

ws.   rocznej analizy wzrostu gospodarczego na 2016 r. COM ( 2015) 600 oraz
Komunikatu Komisji COM (2015) 700 pod nazwą „Projekt wspólnego sprawozdania
o zatrudnieniu Komisji  i Rady towarzyszącego komunikatowi Komisji w sprawie rocznej analizy wzrostu gospodarczego na 2016 r.”

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia usprawnianie semestru europejskiego, a szczególnie położenie większego nacisku na zatrudnienie i postęp społeczny oraz promowanie udziału partnerów społecznych na wszystkich poziomach.

Prezydium KK uznaje za istotne i konieczne informowanie partnerów społecznych zarówno w poszczególnych krajach jak i na poziomie europejskim o decyzjach finansowych i projektach wynikających z wdrożenia planu inwestycyjnego dla Europy.

Wymiana informacji oraz konsultacje w ramach semestru europejskiego z partnerami społecznymi i stroną rządową w Polsce powinna odbywać się na forum Rady Dialogu Społecznego ( Zespół ds. gospodarki i rynku pracy). 

W zakresie dotyczącym rynku pracy Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę na następujące kwestie.

W Polsce w latach 2014 i 2015, do których to odnosi się znaczna część analizy sytuacji na rynku pracy zawartej w Komunikacie, nie podjęto środków zmierzających do rzeczywistego zreformowania rynku pracy. Brakowało realnego planu działań mogącego przyczynić się do zmniejszenia wysokich poziomów bezrobocia, zwłaszcza wśród ludzi młodych oraz osób w wieku 50+. Aktualnie stopa bezrobocia w Polsce wynosi 9,6% (dane MRPiPS za listopad 2015 r.), jednakże należy pamiętać, iż praktyka polskich publicznych służb zatrudnienia, realizowana w latach ubiegłych, polegała na wykreślaniu z rejestrów osób, które nie mogły podjąć zatrudnienia. Niejednokrotnie niepodjęcie zatrudnienia wynikało z braku predyspozycji do wykonywania zaoferowanej pracy, jak również ze złego stanu zdrowia (np. posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności z możliwością wykonywania określonej pracy). W taki sposób pozornie poprawiano statystykę w zakresie stopy bezrobocia.

Prezydium podziela pogląd, iż mobilność zawodowa jest ważnym mechanizmem w zakresie rozwiązywania problemu niedoboru niektórych umiejętności w państwach członkowskich. Natomiast z pewnością nie będzie ona powodowała zmniejszania różnic na rynku pracy pomiędzy poszczególnymi krajami. Z treści Komunikatu wynika, iż odpływ osób następuje z krajów, które najbardziej odczuły skutki kryzysu, do krajów, które stosunkowo dobrze przetrwały kryzys, oraz że ten kierunek odpływu jest uzupełniany o długofalowe przepływy osób z Europy Środkowo-Wschodniej do bogatszych krajów Europy Północno-Zachodniej. Należy w tym miejscu nadmienić, iż odpływ osób jest największy w Hiszpanii i Polsce, a osoby migrujące to zazwyczaj osoby młode i dobrze wykształcone. Nie ulega wątpliwości, że obecnie w UE nie wypracowano mechanizmów ochronnych dla państw członkowskich, z których odpływ zasobów ludzkich jest najwyższy. W Komunikacie lapidarnie stwierdza się, że taka sytuacja stanowi: „pewne wyzwania dla krajów opuszczanych, nawet jeżeli osoby te przyczyniają się do przepływów pieniężnych”.
W tym zakresie należy dokonać pogłębionej analizy i podjąć środki ochronne dla regionów, z których regularnie następują odpływy dobrze wykształconych i zazwyczaj młodych pracowników. Z jednej strony państwa przyjmujące te osoby nie ponoszą kosztów ich wychowania i wykształcenia, a z drugiej na ich pracy budują własny wzrost gospodarczy – kosztem powiększającego się zróżnicowania regionalnych rynków pracy. Konieczne jest rozpatrzenie możliwości dofinansowania z EFS regionów pokrzywdzonych długofalowym odpływem siły roboczej.

Efektem wieloletniej błędnej polityki polskiego rządu, w zakresie dotyczącym pracowników tymczasowych, polegającej na upowszechnianiu w Polsce tej formy „zatrudnienia”, jest znaczna segmentacja rynku pracy, a w przypadku utraty pracy tymczasowej powiększanie bezrobocia długotrwałego. Konieczne jest zwrócenie uwagi na fakt, iż praca tymczasowa jako forma zatrudnienia funkcjonuje w każdym państwie członkowskim w swoisty sposób, a sytuacja pracowników tymczasowych jest uzależniona od podejścia pracodawcy użytkownika oraz legalności działań podejmowanych przez same agencje pracy. Pomimo wielokrotnych zastrzeżeń zgłaszanych przez NSZZ „Solidarność”, w Polsce przez wiele lat upowszechniano zatrudnienie tymczasowe, pomimo tego, że jest to w tym przypadku forma pracy pogłębiająca problem ubóstwa wśród pracowników. Z treści Komunikatu wynika, iż podstawowym działaniem powinno być zwiększenie wysiłków w celu pobudzenia wzrostu i stworzenia korzystnych warunków dla powstawania miejsc pracy o wysokiej jakości. W związku z powyższym należy przyjąć kierunek odejścia od zastępowania pracy stałej, pracą skutkującą ubóstwem i wykluczeniem społecznym, którą w Polsce jest praca tymczasowa.

Problemu bezrobocia w Polsce, wbrew treści Komunikatu, nie rozwiąże podwyższenie wieku emerytalnego. Wręcz przeciwnie osoby starsze, charakteryzujące się znikomą mobilnością zawodową oraz problemami zdrowotnymi, którymi to już obecnie pracodawcy nie są zainteresowani, pozostaną beneficjentami pomocy społecznej, jako że w warunkach polskiego rynku pracy nie będą w stanie podjąć jakiegokolwiek zatrudnienia. W krajach wysoko rozwiniętych skorzystanie z przedłużonego wieku emerytalnego jest prawem, a nie obowiązkiem. Przy tym wprowadzanie gwarancji dla młodzieży i jednoczesny brak efektywnych działań na rzecz zatrudnienia osób w wieku 50+ może spowodować dramatyczny wzrost stopy bezrobocia w Polsce. Z powyższych względów pozytywnie należy ocenić obecnie przyjęty w Polsce kierunek działania polegający na przywróceniu uprzednio obowiązującego wieku emerytalnego.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia propozycję wydania odrębnej ustawy dotyczącej problematyki pracowników delegowanych, obecnie uregulowanej przepisami Rozdziału IIa Kodeksu pracy. Jest to uzasadnione rosnącą liczbą pracowników delegowanych w UE oraz zwiększeniem się ekonomicznego i społecznego znaczenia samego zjawiska delegowania.

Jednocześnie Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, że projektowany akt prawny służyć ma wdrożeniu w Polsce Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/67/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/ WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, i zmieniającej rozporządzenie UE nr 1024/2012 w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym (dalej: dyrektywa ws. egzekwowania). Z tego względu konieczne jest dostosowanie zapisów projektu do głównego przesłania dyrektywy, którym jest wzmocnienie poziomu ochrony pracowników delegowanych.

Dyrektywa w sprawie egzekwowania w preambule (pkt 34) oraz w art. 11 ustęp 3 wskazuje w pierwszej kolejności na związki zawodowe jako na podmioty, którym należy zapewnić udział we wszystkich postępowaniach mających na celu egzekwowanie dyrektywy. W projekcie ustawy zabrakło należytego odniesienia do tych zapisów. Związki zawodowe jako organizacje, które mają możliwość transgranicznego pozyskiwania informacji bezpośrednio ze źródeł, są w szczególny sposób predysponowane do uczestnictwa w procedurach zapewniających skuteczną ochronę pracowników delegowanych.

Zdaniem Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zapisy projektu ograniczają się w przypadku pracowników delegowanych do obszaru naszego kraju (Polska jako państwo przyjmujące) jedynie do zakazu dyskryminacji (art. 4 ust. 2 projektu ustawy), co nie zapewnia w odniesieniu do tych pracowników stosowania zasady równych praw wynikających z art. 11(2) k.p. Generalnie, projektowany art. 4 ust. 2 (jak też i obecnie obowiązujący art. 67(2) k.p., gdyż zapisy te są ze sobą tożsame) jest przykładem bardzo minimalistycznego podejścia do praw pracowników delegowanych w sytuacji, w której Polska jest państwem przyjmującym.

W odniesieniu do polskich pracowników delegowanych za granicę, w projekcie
w sposób niepełny zapewniona jest implementacja treści art. 11 ust. 3 dyrektywy. Kwestią bezdyskusyjną jest rozrost patologicznych form delegowania pracowników (przykładowo: letter box companies). Wcześniej wskazana szczególna rola związków zawodowych uzasadnia w naszej ocenie oczekiwanie, że organizacje te powinny zostać wyposażone w uprawnienie składania wniosków do Państwowej Inspekcji Pracy w sprawach dotyczących podejrzenia łamania praw pracowników delegowanych.

Uwagi szczegółowe

Obszar pierwszy – Polska jako państwo przyjmujące

Kluczową regulacją dla tego obszaru jest regulacja zawarta w projektowanym art. 4
ust. 2 (jest on powtórzeniem obecnie obowiązującej regulacji zawartej w art. 67 (2) k.p.). 

W literaturze wskazuje się, że skoro przepis obecnie obowiązujący (ale i także ten planowany) odsyła do norm czasu pracy, a nie do definicji czasu pracy, to nie ma uzasadnienia aby tę definicję stosować. Ograniczenie się tylko do wymiaru urlopu oznacza, że już reguły jego udzielania nie są przedmiotem zastosowania wobec pracowników delegowanych. Ograniczenie się do zakazu dyskryminacji oznacza, że przepis nie wymusza zasady równych praw z art. 11(2) k.p. Skoro przeciwdziałanie mobbingowi nie jest umiejscowione w dziale X k.p. to nie ma podstawy do stosowania tych przepisów, choć aksjologicznie należą one do zasad bhp. Skoro przepis nie wymienia dodatków za prace w porze nocnej lub w niedziele i święta, za które nie zapewniono czasu wolnego to w tym zakresie nie działają normy wymuszające (porównaj Kodeks pracy. Komentarz. A Sobczyk (red.), Warszawa 2015, str. 351).

Projektowany art. 4 ust. 2 nowej ustawy, jak i obecnie obowiązujący art. 67(2) k.p., stanowią przykład mechanicznego powielania norm zawartych w Dyrektywie 96/71 o pracownikach delegowanych (art. 3 ust. 1) i minimalistycznego podejścia do uprawnień pracowników delegowanych.

Przy świadomości istnienia orzecznictwa UE (np. w sprawach Rüffert oraz  Luksemburg v. Komisja) należy wskazać na pkt. 17 preambuły do Dyrektywy nr 96/71/UE o pracownikach delegowanych mówiący, że bezwzględnie obowiązujące przepisy w zakresie ochrony minimalnej, które pozostają w mocy w kraju przyjmującym nie powinny stanowić przeszkody dla stosowania korzystniejszych dla pracowników warunków zatrudnienia. W świetle potrzeby zapewnienia pracownikom delegowanym (w szczególności z państw o niskich standardach płacy, które powodują, że pracownicy godzą się na mało atrakcyjne warunki zatrudnienia) godnych warunków życia w Polsce w okresie delegowania, potrzebna jest korekta planowanego art. 4 ust. 2. Artykuł ten winien brzmieć następująco (kursywą zaznaczono konieczne uzupełnienia):

„Warunki zatrudnienia o których mowa w ust. 1 dotyczą:

1.     definicji czasu pracy zawartej art. 128 k.p.,norm i wymiaru czasu pracy oraz okresu odpoczynku dobowego i tygodniowego;

2.     wymiaru i zasad udzielania urlopu wypoczynkowego;

3.     minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów

4.     wysokości dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatku za pracę w porze nocnej o którym mowa w art. 151(8) oraz dodatek o którym mowa w art. 151 (11) § 2;

5.     bezpieczeństwa i higieny pracy oraz obowiązku prowadzenia polityki antymobbingowej o której mowa w art. 94 (3) § 1 k.p.;

6.     uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem;

7.     zatrudniania młodocianych oraz wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko;

8.     zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu oraz zasady równego traktowania o której mowa w art. 11(2) k.p.;

9.     wykonywania pracy zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.”

Obszar drugi – Polska jako państwo wysyłające

W projekcie, w sposób niepełny implementowana jest treść art. 11 ust. 3 Dyrektywy
w sprawie egzekwowania. Wskazuje on na konieczność zapewnienia, by między innymi związki zawodowe mogły efektywnie brać udział we wszystkich postępowaniach sądowych
  administracyjnych, mających za przedmiot zagadnienia regulowane w obu dyrektywach. Zmiany w kodeksie postępowania administracyjnego zaproponowane w art. 22 projektu ustawy, a mające na celu wdrożenie art. 11 Dyrektywy w sprawie egzekwowania, należy ocenić jako idące we właściwym kierunku. Brakuje jednak w projekcie ustawy zapisu, który określałby możliwość złożenia przez związek zawodowy wniosku do PIP wskazującego na podejrzenie łamania uprawnień pracowników delegowanych, w szczególności pracowników delegowanych w sytuacji, gdy Polska jest państwem wysyłającym. Projektowany art. 9 ust. 2 litera d wskazuje, że do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy udzielanie odpowiedzi na uzasadnione wnioski właściwych organów innego państwa członkowskiego o dostarczenie informacji dotyczących delegowania pracowników na terytorium RP albo z terytorium RP, a także na przeprowadzaniu działań kontrolnych na wniosek takich organów. Postulujemy, aby takie wnioski mogły składać także związki zawodowe.

Sytuacja z którą najczęściej spotyka się NSZZ „Solidarność” to otrzymanie informacji od pracownika delegowanego poza terytorium RP lub od związków zawodowych działających w innym państwie członkowskim o podejrzeniu naruszenia zasad dotyczących delegowania, m.in. polegającym na tym, że przedsiębiorstwo delegujące nie prowadzi faktycznej działalności na terytorium RP (problem określany jako letter box company) albo polegającym na ocenie tegoż pracownika/związku zawodowego z innego państwa, że w ogóle delegowanie nie ma miejsca ze względu na okres w jakim „delegowany” pracownik wykonuje pracę za granicą (problem który możemy określić jako permanentne delegowanie). Projektowana regulacja powinna jasno określać ścieżkę wniosku, który mógłby być złożony przez związek zawodowy do PIP o dokonanie oceny sytuacji. Powinna ona być dokonana w miarę szybko – oczywiście w racjonalnym terminie, ze względu na konieczność w wielu wypadkach współpracy PIP z organami kontroli w innym państwie członkowskim oraz podmiotami w Polsce takimi jak ZUS.

Ponadto Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę, że zastosowanie wobec pewnej grupy pracowników rozwiązań negocjacyjnego bądź wynikających z indywidualnych umów o pracę, do czego zobowiązuje art. 77(5) § 4 Kodeksu pracy, oznacza w większości przypadków wypłatę zaniżonej wysokości diety zagranicznej i krajowej w stosunku do diety otrzymywanej obligatoryjnie przez pracowników zatrudnionych w sferze publicznej. Pracownicy małych i średnich przedsiębiorstw zatrudnieni u prywatnych pracodawców znajdują się w porównywalnie gorszej sytuacji niż pracownicy sfery budżetowej. Na skutek zastosowania pozornie neutralnego kryteriumustawowego dochodzi do różnicowania sytuacji pewnej grupy zatrudnionych i w ostateczności do niekorzystnego nierównego traktowania.
W przedstawionej niżej sprawie wypowiadał się Trybunał Konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej nie dostrzegając niezgodności z Konstytucją. Wydaje się więc, że w zestawieniu z wzorcem unijnym w przedmiotowej sprawie możemy mieć do czynienia z dyskryminacją pośrednią polegającą na stosowaniu mechanizmu ustawowego który umożliwia ustalanie, w sposób negocjacyjny lub umowny, wysokości diety krajowej i zagranicznej obywateli polskich zatrudnianych poza sferą budżetową. Polski pracownik w przypadku zagranicznej podróży służbowej nie otrzymuje płacy minimalnej Państwa Członkowskiego, na którego terytorium jest delegowany. Dieta zagraniczna polskiego pracownika spoza sfery budżetowej może być ustalona na najniższym stałym poziomie 30 złotych polskich za dobę podróży (około 7 EUR) zgodnie z § 7 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej
z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej w związku z art. 77(5)§4 Kodeksu pracy ponieważ naruszają art. 1 ust. 1 i art. 3 ust. 7 akapit drugi dyrektywy 96/71/WE.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” podkreśla, że projektowana ustawa powinna znaleźć się w porządku prac Zespołu ds. Prawa Pracy Rady Dialogu Społecznego. 

Decyzja do użytku służbowego

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgłasza następujące uwagi do poselskiego projektu ustawy Klubu Parlamentarnego PSLo jednorazowym dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo nauczycielskie świadczenia kompensacyjne w 2016 roku (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Mieczysław Kasprzyk).

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” od lat zabiega o stworzenie odpowiedniego systemu waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, który uwzględnia prawa świadczeniobiorców  do poprawy ich sytuacji dochodowej, proporcjonalnie do tempa wzrostu gospodarczego kraju. Tymczasem w 2016 roku ponownie pojawia się potrzeba, jak zauważają projektodawcy, zrekompensowania nieznacznej, a dla osób otrzymujących najniższe świadczenia niezauważalnej, waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych.

            Projektowany jednorazowy dodatek do świadczeń nie wyższych niż 2000 zł., nie rozwiązuje problemu zachowania realnej wartości najniższych świadczeń emerytalno-rentowych, ani nie poprawia trudnej sytuacji najuboższych świadczeniobiorców w sposób trwały. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” po raz kolejny postuluje o stworzenie systemowego rozwiązania waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych zapewniającego odpowiednią ochronę przed ich deprecjacją i uwzgledniającego prawo świadczeniobiorców  do korzystania ze wzrostu gospodarczego kraju, a najlepszym forum do przedyskutowania odpowiednich rozwiązań jest Rada Dialogu Społecznego.

            Prezydium KK NSZZ „Solidarność” przypomina także o potrzebie rozpoczęcia prac nad zniwelowaniem rozbieżności między najniższymi świadczeniami emerytalno-rentowymi, a przeciętnymi świadczeniami, które wynikają z dotychczas stosowanego wskaźnika waloryzacji (CPI), nie gwarantującego zachowania realnej wartości tych świadczeń wśród najuboższych grup emerytów i rencistów

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgłasza następujące uwagi do poselskiego projektu ustawy Klubu Parlamentarnego PiSo jednorazowym dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo nauczycielskie świadczenia kompensacyjne w 2016 roku (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Beata Mazurek).

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” od lat zabiega o stworzenie odpowiedniego systemu waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, który uwzględnia prawa świadczeniobiorców  do poprawy ich sytuacji dochodowej, proporcjonalnie do tempa wzrostu gospodarczego kraju. Tymczasem w 2016 roku ponownie pojawia się potrzeba, jak zauważają projektodawcy, zrekompensowania nieznacznej, a dla osób otrzymujących najniższe świadczenia niezauważalnej, waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych.

            Projektowany jednorazowy dodatek do świadczeń nie wyższych niż 2000 zł., nie rozwiązuje problemu zachowania realnej wartości najniższych świadczeń emerytalno-rentowych, ani nie poprawia trudnej sytuacji najuboższych świadczeniobiorców w sposób trwały. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” po raz kolejny postuluje o stworzenie systemowego rozwiązania waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych zapewniającego odpowiednią ochronę przed ich deprecjacją i uwzgledniającego prawo świadczeniobiorców  do korzystania ze wzrostu gospodarczego kraju, a najlepszym forum do przedyskutowania odpowiednich rozwiązań jest Rada Dialogu Społecznego.

            Prezydium KK NSZZ „Solidarność” przypomina także o potrzebie rozpoczęcia prac nad zniwelowaniem rozbieżności między najniższymi świadczeniami emerytalno-rentowymi, a przeciętnymi świadczeniami, które wynikają z dotychczas stosowanego wskaźnika waloryzacji (CPI), nie gwarantującego zachowania realnej wartości tych świadczeń wśród najuboższych grup emerytów i rencistów. 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie opiniuje projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy. Zasadnicza zaproponowana zmiana jest realizacją postulatu, który NSZZ „Solidarność” popierał już w poprzedniej kadencji Sejmu.

Niezależnie od powyższego stanowiska należy zasugerować rozszerzenie zakresu informacji, które powinny zostać potwierdzone przez pracodawcę przed dopuszczeniem pracownika do pracy. Należy bowiem zwrócić uwagę na wchodzącą w dniu 22 lutego 2016 r. nowelizację ustawy Kodeks pracy (Dz. U. 2015 r. poz. 1220), przewidującą nowe zasady limitowania dopuszczalności zawierania umów na czas określony. W tym zakresie niezwykle doniosłe znaczenie ma katalog przypadków pozwalających na wyłączenie umów na czas określony z wprowadzonych limitów ich zawierania (liczby umów i łącznego okresu ich obowiązywania).

Z uwagi na ważność informacji o wyłączeniu konkretnej umowy o pracę na czas określony
z ograniczeń w ich zawieraniu, pracownikowi informacja ta powinna zostać potwierdzona na piśmie. Odstąpienie od tego obowiązku, w przypadku braku umowy w formie pisemnej, może skutkować powstawaniem sporów, co do istnienia okoliczności wyłączających ograniczenia w zawieraniu umów na czas określony, ich dokładnej treści,
a w konsekwencji, co najmniej utrudnić, jeżeli nie uniemożliwić sądową kontrolę takich klauzul. Z uwagi na fakt, że cel lub okoliczności określone w art. 25 [1] § 4 Kodeksu pracy,
w brzmieniu obowiązującym od dnia 22 lutego 2016 r., powinny istnieć i być skonkretyzowane już w dniu zawarcia umowy o pracę.

Wobec powyższego, w celu wyeliminowania wszelkich wątpliwości oraz dla zapewnienia ochrony pracownikom, zasadne byłoby rozszerzenie przewidzianego
w przedstawionym projekcie obowiązku pracodawcy i nadanie art. 29 § 2 Kodeksu pracy następującego brzmienia:

„Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta
z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy, jej warunków, a w przypadku zawierania umowy na czas określony w celu lub okolicznościach,
o których mowa w art. 25 [1] § 4, potwierdzić określenie tego celu lub tych okoliczności.”

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” rozumie, że zaproponowane powyżej brzmienie art. 29 § 2 Kodeksu pracy mogłoby zacząć obowiązywać dopiero od dnia 22 lutego 2016 r.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie  opiniuje prezydencki projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Prezydencki projekt ustawy wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym przywracając wiek emerytalny obowiązujący do dnia 31 grudnia 2012 roku, wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn. Jednocześnie uchyla się przepisy określające „ścieżkę dojścia” do wieku emerytalnego 67 lat. Ponadto projekt zakłada likwidację instytucji emerytury częściowej, przysługującej po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 62 lata dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, która w momencie obniżenia wieku ustawowego staje się bezzasadna. W projekcie proponuje się również powrót do rozwiązania obowiązującego do końca 2012 r., zgodnie
z którym objęcie ubezpieczonego gwarancją otrzymania najniższego świadczenia emerytalnego byłoby uzależnione od osiągnięcia zróżnicowanego wieku ze względu na płeć oraz zróżnicowanych okresów składkowych i nieskładkowych.

Prezydium Komisji Krajowej stwierdza, że przedmiotowy projekt nie uwzględnia społecznie oczekiwanego  rozwiązania sytuacji osób legitymujących się długimi (trzydziestopięcio-, czterdziestoletnimi) okresami zatrudnienia, które utraciły zdolność do kontynuowania zatrudnienia, a nie osiągnęły powszechnego wieku emerytalnego – 60 lat życia dla kobiet i 65 lat życia dla mężczyzn. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” postuluje wprowadzenie  dla takich osób dodatkowej możliwość skorzystania z prawa do emerytury uzależnionej od stażu pracy, liczonego według okresów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, bez konieczności spełnienia innych warunków.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” podkreśla jednakże potrzebę poprawy sytuacji finansowej systemu emerytalnego, gwarantującego świadczeniobiorcom zabezpieczenie emerytalne na godziwym poziomie. W pierwszej kolejności należy podjąć działania zmierzające do zwiększenia przychodów systemu. Na niski poziom przychodów ze składek wpływają takie zjawiska występujące na rynku pracy jak: wysoki odsetek osób świadczących pracę w ramach tzw. samozatrudnienia oraz na podstawie umów cywilnoprawnych, które opłacają składkę na ubezpieczenie społeczne od niższej niż pracownicy podstawy wymiaru, upowszechnianie się tzw. elastycznych form zatrudnienia, deklarowanie przez pracodawców niższego wynagrodzenia aniżeli rzeczywiście wypłacane pracownikowi czy zatrudnienie na czarno. Skuteczna polityka państwa zmierzająca do wyeliminowania tych patologii powinna przyczynić się do poprawy sytuacji finansowej funduszu emerytalnego, a co równie ważne poprawi sytuację finansową funduszu rentowego oraz Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia.

Najefektywniejsze, tak dla wysokości przyszłych świadczeń jak i dla sytuacji finansowej systemu, pozostają jednak działania zmierzające do wzrostu realnych wynagrodzeń. Brak równowagi finansowej systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce jest
w dużej mierze efektem niskiego poziomu płac, w tym minimalnego i przeciętnego wynagrodzenia, które należą do najniższych w państwach Unii Europejskiej. Właściwa strategia rozwojowa, inwestycje w badania i rozwój, innowacyjność gospodarki,
pro-efektywne miejsca pracy, podnoszenie kwalifikacji i wzrost wydajności muszą nieść za sobą realny wzrost wynagrodzeń.

Koniecznością jest stworzenie warunków motywujących pracodawców do tworzenia możliwości wydłużenia aktywności zawodowej ubezpieczonych, zapewniając pracownikom zbliżającym się do osiągnięcia wieku emerytalnego stosownych miejsc pracy oraz zachowanie przez nich zdolności do świadczenia pracy. Niezbędnym jest tworzenie odpowiednich warunków prawnych i organizacyjnych pozwalających na stopniowe obniżanie aktywności zawodowej na rzecz częściowej dezaktywacji emerytalnej. Dotyczy to szczególnie kobiet, które zarówno przed osiągnięciem wieku emerytalnego jak i po przekroczeniu granicy 60 lat łączą pracę zarobkową z opieką nad innymi członkami rodziny.

Prezydium KK NSZZ „Solidarność” wskazuje na konieczność podjęcia  odrębnych pilnych prac legislacyjnych lub zmian w projekcie opiniowanej ustawy, mających na celu wyeliminowania konsekwencji prawnych wprowadzonego ustawą z 11 maja 2012 r.
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw  art. 25 ust. 1b. Artykuł ten wskazuje, iż jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub 88 ustawy Karta Nauczyciela (…) podstawę obliczania emerytury,
o której  mowa w art. 24, ustaloną  zgodnie z ust. 1 pomniejsza się o kwotę  stanowiącą sumę pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki  na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przepis ten wszedł w życie
z dniem 1 stycznia 2013 r.

Regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b, zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, narusza zasady konstytucyjne, w tym przede wszystkim zasadę zaufania obywateli do państwa, zasadę ochrony praw nabytych oraz zasadę równości.  Złamanie tych zasad przez skutki wejścia w życie art. 25 ust. 1 b najłatwiej zaobserwować porównując sytuację kobiet, które skorzystały z prawa do wcześniejszej emerytury. Roczniki kobiet urodzonych do 1952 r. w chwili gdy omawiany przepis został uchwalony (a jeszcze nie wszedł w życie)  mogły wystąpić o wyliczenie zwykłej emerytury jak w 2012 (w tym roku  kończyły 60 rok życia,
a więc nabywały prawo do zwykłej emerytury). Możliwości takiej nie miał rocznik kobiet urodzonych w 1953 r., które odeszły na wcześniejszą emeryturę w 2008 (gdy ukończyły 55 rok życia). Oba roczniki kobiet nie wiedziały, że odchodząc na wcześniejszą emeryturę będzie im ona odliczona od podstawy wymiaru powszechnej emerytury – ale co najważniejsze w naszym przykładzie – rocznik kobiet 1953 w przeciwieństwie do rocznika 1952 nie miał możliwości podjęcia „aktywnego” działania, które uchroniłoby przed otrzymywaniem zdecydowanie niższego świadczenia.  Dysfunkcyjność przepisu z art. 25 ust. 1b pokazujemy na przykładzie kobiet, które odeszły na wcześniejszą emeryturę, ale dotyczy on także mężczyzn urodzonych w 1948 r. a także innych osób, z innych roczników odchodzących na emeryturę na podstawie przepisów szczególnych. 

Nieprawidłowość  wynikające z wejścia w życie art. 25 ust. 1b dostrzegł Rzecznik Praw Obywatelskich – pismo RPO – 723180-III/13/ AJ.

 Legislacyjne rozwiązanie mające na celu doprowadzenia do stanu zgodnego
z zasadami konstytucyjnymi  może polegać na wprowadzeniu art. 25 ust. 1ba o treści:

Przepisu ust. 1b nie stosuje się do kobiet urodzonych w 1953 r. i mężczyzn urodzonych w 1948 r. , pobierających emeryturę na podstawie art. 46, art. 50, art. 50a, art. 50e lub art. 88 ustawy Karta Nauczyciela.Podobną propozycję zawiera Opinia w sprawie petycji dotyczącej emerytur kobiet urodzonych w 1953 r. Kancelaria Sejmu, Biuro Legislacyjne, BL- 112-59 Op/14, z dnia 24 kwietnia 2014 r.

Dodatkowo wątpliwości budzi zaproponowany w prezydenckim projekcie ustawy zbyt krótki termin wejście w życie projektowanych przepisów.

Mając powyższe na uwadze Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” postuluje o rozpoczęcie prac nad założeniami Narodowej Strategii Demograficznej, dalszych zmian w systemie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, ograniczenia
i uszczelnienia KRUS-u, ograniczenia patologii w tzw. „samozatrudnieniu” oraz stosowania „umów śmieciowych”, zmian w systemie promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, stabilizacji zatrudnienia ludzi młodych, systemu rozwiązań prawnych i organizacyjnych pozwalających na kontynuowanie zatrudnienia w wieku okołoemerytalnym i emerytalnym, wzrostu efektywności systemu publicznej opieki zdrowotnej i profilaktyki zdrowotnej.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” negatywnie opiniuje, przedstawiony przez Ministra Skarbu Państwa, projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad podziału uprawnionych pracowników na grupy, ustalenia liczby akcji przypadających na każdą z tych grup oraz trybu nabywania akcji przez uprawnionych pracowników.

Zmiana rozporządzenia ma na celu zniesienie obowiązku zamieszczania
w dziennikach ogólnopolskich i regionalnych przez spółki Skarbu Państwa ogłoszeń dotyczących wezwania uprawnionych pracowników komercjalizowanego przedsiębiorstwa do złożenia oświadczenia o zamiarze nieodpłatnego nabycia akcji oraz o terminie wywieszenia listy uprawnionych pracowników, a także informacji o terminie, miejscu
i sposobie składania reklamacji co do okresu zatrudnienia w spółce. Projekt przewiduje, że ogłoszenia te będą zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, na stronie internetowej spółki, w siedzibie spółki oraz we wszystkich jej oddziałach i zakładach w miejscach ogólnodostępnych. Zamieszczanie ogłoszeń w dziennikach ogólnopolskich ma na celu poinformowanie jak najszerszego grona uprawnionych pracowników oraz byłych pracowników. Osoby te często pracują już poza firmą, bądź są na emeryturze. Zamieszczanie ogłoszeń w proponowany sposób ogranicza grono osób, do których dotrze informacja. Jest to szczególnie niekorzystne rozwiązanie dla osób starszych, nie korzystających  z internetu. Zdaniem Związku należy dołożyć wszelkich starań, aby jak najszersze grono osób mogło skorzystać z prawa do nieodpłatnego nabycia akcji.

Argumentacja dotycząca oszczędności dla spółki jest, zdaniem Związku, przesadzona. Minister Skarbu Państwa szukając oszczędności w nadzorowanych spółkach powinien dokonać dogłębnej analizy i oceny ich funkcjonowania i wdrożyć takie rozwiązania, które nie zaszkodzą obecnym i byłym pracownikom. 

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” pozytywnie ocenia proponowany przez Pana Prezydenta kierunek zmian w systemie podatkowym zmierzający do obniżenia obciążeń podatkowych  najmniej zarabiających.

Niewątpliwie podniesienie kwoty wolnej jest koniecznym zabiegiem, jednak nie zniweluje ono wszystkich niesprawiedliwości obecnego systemu podatkowego. Główną wadą obecnych rozwiązań jest wysokie obciążenie podatkowe dla najmniej zarabiających. Natomiast zaproponowana w projekcie kwota wolna jest stała dla wszystkich podatników. Wydaje się, że rozwiązaniem bardziej korzystnym byłoby ustalenie degresywnej kwoty wolnej. Pozwoliłoby to na rzeczywistą pomoc dla najmniej zarabiających, którzy i tak większość z dochodów przeznaczą na konsumpcję bieżącą. Oznacza to, że znaczna część
z tych pieniędzy wróci do budżetu w postaci zwiększonych wpływów z VAT.

W uzasadnieniu do projektu nie uwzględniono negatywnego wpływu podwyższenia kwoty wolnej na dochody NFZ. Tymczasem według szacunkowych obliczeń struktur naszego Związku, ubytek w NFZ może wynieść ponad 1,5 mld złotych. Ponadto obniżenie podatków pociąga za sobą obniżkę dochodów samorządów, które już w obecnej sytuacji mają często problemy z realizacją nałożonych na nie obowiązków.

Zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, aby skutecznie przeciwdziałać nierównościom oraz mając na uwadze dobro pacjentów i stan finansów publicznych, konieczne jest wprowadzenie większej progresywności skali podatkowej – dodatkowe stawki podatkowa dla najbiedniejszych oraz dla najlepiej zarabiających. Obecnie ponad 97% podatników osiąga dochody w I przedziale podatkowym, co czyni nasz system w zasadzie liniowym. Wprowadzenie wyższej kwoty wolnej, lecz raczej degresywnej, powinno być wstępem do kompleksowej naprawy całego systemu podatkowego tak, aby stał się on bardziej sprawiedliwy i wspierał osoby najbiedniejsze.