Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do Strategicznego Raportu Społecznego 2015 przedłożonego przez Ministerstwo Pracy i Spraw Społecznych.
Po raz kolejny NSZZ „Solidarność” zauważa, że prezentowane w Raporcie osiągnięcie celu krajowego Strategii Europa 2020 tzn. zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, nie jest wynikiem ogólnego spodku skumulowanej od 2008 roku liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym o 1,7 mln lecz wynikiem zamrożenia progów dochodowych uprawniających do wsparcia, a co za tym idzie obniżenia ustawowej linii ubóstwa do poziomu poniżej minimum egzystencji. Zaniżone kryteria w pomocy społecznej obowiązujące przez okres 6 lat (1.10.2006 – 30.09.2012) spowodowały, że poniżej tzw. ustawowej granicy ubóstwa żyło w Polsce w 2012 r. 7% obywateli.
Wartość wskaźnika zagrożenia ubóstwem została obliczona z uwzględnieniem dwóch obowiązujących w 2012 r. progów interwencji socjalnej przyjmowanych za granicę ubóstwa ustawowego – niższego progu (351/477 zł) obowiązującego w pierwszych trzech kwartałach 2012 r. oraz progu zwaloryzowanego po 6 latach (456/542 zł), który stanowi kryterium przyznania pomocy społecznej od 1.10.2012r. W przypadku, gdyby stopa ubóstwa ustawowego dla całego roku 2012 liczona była według progu wprowadzonego w IV kwartale, odsetek osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej ustawowej granicy ubóstwa wyniósłby nie 7%, a ok. 13%. (dane IPiSS).
Brak waloryzacji kryteriów dochodowych w pomocy społecznej ma nie tylko wpływ na ograniczenie dostępności do tych świadczeń, ale również wpływa na pomiar samego zjawiska. W roku 2013 już w 3 typach rodzin z dziećmi próg interwencji socjalnej był niższy niż minimum egzystencji, a w roku 2014 aż w 5 typach rodzin.
Zatem dostrzec można bardzo niepokojące zjawisko jakim jest pogłębianie i utrwalanie sfery ubóstwa zwłaszcza wśród dzieci.
Ponadto z raportu wynika, iż wzrost wskaźnika zatrudnienia jest konsekwencją wzrostu zatrudnienia pracowników najemnych, gdzie w Polsce w przeważającej mierze mamy do czynienia z pracą usługową (57,4% pracujących) – niewpływającą korzystnie na wzrost kapitału ludzkiego oraz poprawę sytuacji materialnej pracowników. Jak wynika z danych GUS w roku 2014, aż 12 334 tys. osób w Polsce utrzymywało się z pracy najemnej, co stanowi 78,5% ogółu pracujących. Dlatego w tym zakresie struktura zatrudnienia jest zachwiana.
Obszar integracji społecznej i inwestycji społecznych
Większe wsparcie dla osób niepełnosprawnych
Raport wskazuje na większe wsparcie dla osób niepełnosprawnych, poprzezzwiększenie dofinansowania ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, przede wszystkim na uczestnictwo w turnusach rehabilitacyjnych, zwiększenie dofinansowania na sprzęt rehabilitacyjny i techniczny oraz likwidacji barier architektonicznych. NSZZ „Solidarność” pragnie jednak podkreślić, że obowiązujące w Polsce ustawodawstwo antydyskryminacyjne i praktyka jego stosowania, wciąż nie zapewniają osobom niepełnosprawnym pełnej ochrony przed dyskryminacją.
Poza sferą zatrudnienia, brakuje przepisów gwarantujących skuteczną ochronę osób
z niepełnosprawnościami przed dyskryminacją. Istniejące przepisy nie zakazują nierównego traktowania ze względu na niepełnosprawność m.in. w dostępie do zabezpieczenia społecznego, opieki zdrowotnej, oświaty i szkolnictwa wyższego.
Wyższe świadczenia rodzinne z pomocy społecznej
Planowane w 2015 r. podniesienie kryteriów dochodowych uprawniających do pomocy społecznej oraz świadczeń społecznych zgodnie z ustawą o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku następuje w uzgodnieniu z partnerami społecznymi. W dniu 3 czerwca 2015 roku we wspólnym stanowisku trzy reprezentatywne centrale związkowe przedstawiły propozycje wysokości progów dochodowych oraz świadczeń z pomocy społecznej oraz rodzinnych. Zaproponowane przez stronę związkową kwoty uwzględniają poziom Progów Interwencji Socjalnej oszacowanej według cen z roku 2013 przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych oraz indeksację tych progów, tak aby w 2018 roku nie były one niższe od wartości minimum egzystencji we wszystkich typach rodzin.
Wspieranie osób wchodzących na rynek pracy
W odniesieniu do zmian w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy powołanych w raporcie należy wskazać, iż pozytywna ocena wprowadzonych rozwiązań jest przedwczesna, gdyż ustawa obowiązuje zaledwie od roku i nie usunęła dysfunkcji związanych z zasadami przyznawania pomocy (tzn. brak priorytetu przy przeciwdziałaniu bezrobociu długotrwałemu, udzielanie pomocy głównie tym osobom, które zapewnią pełne zabezpieczenie zwrotu udzielonej pomocy, nadzór MF nad FP). Potwierdzeniem mogą być dane GUS oraz MPiPS, zgodnie z którymi w okresie pierwszych
9 miesięcy roku 2014 z aktywnych programów rynku pracy skorzystało 399,4 tys. osób, tj. o 0,9% mniej niż rok wcześniej.
Ochrona zdrowia
NSZZ „Solidarność” wskazuje, że 7 lipca 2015 r. rząd ma podjąć decyzję
o przyjęciu projektu ustawy o zdrowiu publicznym, która w założeniu ma podnieść rangę profilaktyki, a co za tym idzie, zdrowia całego społeczeństwa. Prezydium KK NSZZ „Solidarność” przedstawiło na etapie konsultacji społecznych opinię do projektu ustawy
(w załączeniu).