Dzień: 2014-02-27

(do użytku służbowego)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgłasza do Grupy Sterującej niżej wskazanych Projektów Systemowych następujące osoby:

Elżbietę Wielg (członek KM POKL) – „Formalne i nieformalne instytucje opieki
w Polsce. Etap pierwszy prac” oraz „Edukacja dla pracy – II etap”;

Stanisławę Gatz (z-ca Członka KM POKL) – „Poprawa jakości zarządzania
w ochronie zdrowia poprzez wsparcie procesu tworzenia regionalnych map potrzeb zdrowotnych jako narzędzia usprawniającego procesy zarządcze w systemie ochrony zdrowia – szkolenia z zakresu szacowania potrzeb zdrowotnych”.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” wnosi następujące uwagi do projektu ustawy Ministra Pracy i Polityki Społecznej o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

1.     Opiniowany projekt ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów ma stanowić realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013 r. (sygn. K27/13). Zgodnie z uzasadnieniem wyroku, przywrócenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobom, które świadczenie to utraciły od dnia 1 lipca 2013 r., wymaga bezzwłocznej interwencji ustawodawcy, który powinien wprowadzić odpowiednie korekty w systemie prawnym. Przesłany do konsultacji projekt wprowadza nowe świadczenie – zasiłek dla opiekunów. Mogą o nie wnioskować wszyscy ci opiekunowie osób niepełnosprawnych, którzy w lipcu 2013 r. utracili prawo do świadczenia pielęgnacyjnego a nie uzyskali w zamian specjalnego zasiłku opiekuńczego.  Zasiłek dla opiekuna nie będzie jednak przyznawany z mocy prawa. Postępowanie w sprawie ustalania prawa do zasiłku dla opiekuna wszczyna się na wniosek osoby ubiegającej się o ten zasiłek. Wniosek może być złożony nie później niż w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Wniosek złożony po terminie pozostawia się bez rozpatrzenia.

Prezydium KK zwraca uwagę, że tak zaprojektowane  przepisy naruszają zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, wywodzoną z art. 2 Konstytucji RP. Wbrew tej samej zasadzie władza ustawodawcza pozbawiła, od lipca 2013 r., prawa do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunów osób niepełnosprawnych,
a obecnie nakazuje im ubiegać się o zwrot tego, co im się prawnie należy, grożąc, że w przypadku przekroczenia terminu w ogóle nie uzyskają zasiłku.

2.     Projekt nie przewiduje wypłaty odsetek od bezprawnie wstrzymanych świadczeń ani żadnego zadośćuczynienia za pomyłkę ustawodawcy.

Prezydium KK przypomina, że ustawodawca nie może skutków swoich błędów przerzucać na obywateli.  Zgodnie z art. 77 Konstytucji RP, opiekunowie osób niepełnosprawnych powinni dostać rekompensatę za szkodę spowodowaną przez organy władzy publicznej. Zdaniem Prezydium KK NSZZ „Solidarność”, ustawowe odsetki to minimum rekompensaty.

3.     Z projektu nie wynika kto ma obowiązek wpłaty składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne od kwot zasiłków dla opiekuna za okresy poprzedzające wejście ustawy w życie. Ta kwestia powinna być wprost uregulowana w przepisach przejściowych wprowadzających ustawę.

Wyjaśnienia wymaga kwestia wypłaty zaległych świadczeń dla opiekunów, którzy
w okresie od lipca 2013 do dnia wejścia w życie ustawy, przestali zajmować się niepełnosprawnym członkiem rodziny,  np. z powodu jego śmierci.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zgłasza następujące uwagi do projektów uchwały Rady Ministrów ws. ustanowienia rządowego programu dla rodzin wielodzietnych oraz rozporządzenia Rady Ministrów ws. szczegółowych warunków realizacji rządowego programu dla rodzin wielodzietnych.

1.     Należy pozytywnie ocenić ustanowienie rządowego programu dla rodzin wielodzietnych, który ma wspierać podjęte przez samorządy terytorialne, inicjatywy mające na celu umacnianie rodzin wielodzietnych.

2.     Program ma być realizowany przy współudziale gminy jako zadanie zlecone
z zakresu administracji rządowej. Wyjaśnić należy, z jakich środków budżetowych będzie finansowany program oraz koszt jego obsługi. Prezydium KK zwraca uwagę, że środki budżetowe przeznaczone na świadczenia rodzinne oraz na świadczenia z pomocy społecznej są niewystarczające na bieżącą realizację zadań, co dotyka zwłaszcza rodziny wielodzietne.  Spadek ilości wypłacanych zasiłków rodzinnych trwa już od 9 lat. W tym okresie liczba dzieci otrzymujących zasiłek spadła z 5,5 mln (w 2004 r.) do ok. 2,2 mln (w 2012 r.). Wynika to
z utrzymywania na niezmienionym poziomie, w latach 2004-2012, kryteriów dochodowych uprawniających do korzystania ze świadczeń rodzinnych. Kolejne rządy nie decydowały się na podniesienie kryteriów, tłumacząc to brakiem środków finansowych w budżecie.  Jednocześnie w latach 2006-2012 rząd, ze względów oszczędnościowych, zrezygnował z ustawowego podniesienia progów uprawniających do świadczeń z pomocy społecznej, czego efektem było obniżenie kryteriów pomocy społecznej poniżej minimum egzystencji dla rodzin z dziećmi. Sytuacja nie uległa zmianie po weryfikacji od 1 października 2012 r., podwyższone kryteria uprawniające do pomocy społecznej już z chwilą ich przyjęcia były poniżej minimum egzystencji dla dwóch typów rodzin, w tym dla rodziny 5 – osobowej. W związku z powyższym Prezydium KK postuluje, aby środki finansowe na realizację rządowego programu dla rodzin wielodzietnych stanowiły oddzielną pozycję budżetową.

3.     Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” zwraca uwagę na nierozwiązaną kwestię przepisów prawa finansowego, w oparciu o które regionalne izby obrachunkowe, zaliczają korzystanie z ulgowych opłat i zniżek
z tytułu posiadania Karty Dużej Rodziny do „dochodów” podlegających opodatkowaniu. Samorządy zgłaszają powyższy problem, jako istotną barierę rozwoju tej inicjatywy.

Do rozstrzygnięcia pozostaje problem, w jaki sposób zachęcać gminy do przyłączania się do ogólnopolskiej akcji, jeśli nie mają one gwarancji rekompensat za udzielane wsparcie w zakresie działania karty rodzinom spoza terenu danej gminy (np. kwestia ulg w na przejazdy komunikacją gminną dla rodzin z sąsiedniej gminy).