Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, dokonując oceny sejmowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw przedstawia następującą opinię.
Proponowane zmiany w zdecydowanej większości służą wzmocnieniu skuteczności działań PIP mających na celu wyeliminowanie zjawiska naruszania praw pracowniczych i jako takie zasługują na pozytywną opinię.
1) Wątpliwości może budzić propozycja ograniczenia zakresu kompetencji kontrolnych i nadzorczych PIP poprzez wyłączenie z zakresu zadań PIP:
a) kontroli przestrzegania przepisów bhp przy projektowaniu budowy, przebudowy
i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn
i innych urządzeń technicznych oraz technologii,
b) kontroli przestrzegania obowiązku informowania powiatowych urzędów pracy
o zatrudnieniu bezrobotnego lub powierzeniu mu wykonywania innej pracy zarobkowej,
c) uczestnictwa w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych obiektów budowlanych albo ich części w zakresie ustalonym
w odrębnych przepisach. Z uwagi jednak na to, że kontrola taka odbywa się
w trybie określonym w odrębnej ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087, z późn. zm.) nie wydaje się celowa krytyczna ocena tej propozycji.
2) Krytycznie ocenić należy natomiast propozycję uzupełnienia procedury powoływania GIP o wprowadzenie dodatkowego warunku zasięgnięcia przez Marszałka Sejmu opinii właściwej komisji sejmowej na temat kandydata na to stanowisko. Wyrazem podległości PIP Sejmowi RP jest przyznanie kompetencji do powoływania GIP Marszałkowi Sejmu. Wprowadzenie warunku zasięgnięcia opinii właściwej komisji sejmowej może dodatkowo utrudnić podjęcie decyzji w sprawie obsady stanowiska GIP. Wydaje się ono zbędne z uwagi na fakt, że w świetle obecnie obowiązujących przepisów powołanie GIP musi być poprzedzone uzyskaniem opinii Rady Ochrony Pracy – organu nadzoru w sprawach dotyczących przestrzegania prawa pracy, bhp, legalności zatrudnienia oraz działalności PIP, złożonego z przedstawicieli środowisk zainteresowanych tą problematyką.
3) W art.11 w pkt 8 i w art. 34 ust.1a wprowadza się nowy prawny środek działania inspektora pracy w postaci polecenia ustnego, bliżej nie sprecyzowany, co do jego charakteru i sposobu egzekwowania jego wykonania. Z dalszych uregulowań wynika, iż będzie on stosowany w razie stwierdzenia naruszeń mniejszej wagi
w celu ich usunięcia. Pełni więc podobną rolę, jak decyzje ustne. Nie bardzo wiadomo, w jakim celu został on wprowadzony, skoro inspektor jest w stanie ten sam cel osiągnąć przy pomocy decyzji ustnych. Nasuwają się również wątpliwości co do możliwości wydawania decyzji ustnych po zakończeniu kontroli. Owo zakończenie kontroli z reguły wiąże się z podpisaniem protokółu z kontroli przez podmiot kontrolowany i IP oraz z wydaniem środków prawnych, co zamyka postępowanie kontrolne. W jaki sposób będzie to możliwe po zamknięciu tej procedury?
4) Dość ryzykowny wydaje się zapis wprowadzony w art.22 ust.3 ustawy uprawniający do upoważnienia do kontroli innych pracowników PIP, niż inspektorzy pracy. Dotąd, obok inspektorów w kontrolach uczestniczyli specjaliści z danej dziedziny, posiadający wiedzę przydatną w kontroli. Nie przyniesie oczekiwanego efektu kierowanie jakiejkolwiek osoby zatrudnionej na innym stanowisku, z punktu widzenia efektów kontroli, a zwłaszcza z punktu widzenia skutków wynikających
z tego dla podmiotów kontrolowanych przez osoby do tego nieprzygotowane. Dotychczasowe rozwiązanie, tj. kontrole przy udziale specjalistów – wydaje się bardziej słuszne i uzasadnione.
5) W art.37 ustawy uzasadnione byłoby rozszerzenie podmiotów, które należy powiadomić o naruszeniu przepisów, w związku z kontrolą poprzez wprowadzenie Inspekcji Transportu Drogowego, co wiąże się ze współdziałaniem z tym organem w zakresie kontroli przestrzegania przepisów o czasie pracy kierowców na terenie kraju i za granicą.
6) Prezydium KK NSZZ „Solidarność” ze zdziwieniem stwierdza, że projektodawca nie odnotował, że art. 59a oraz art. 70 j ustawy o zakładach opieki zdrowotnej zostały już uchylone.
7) Prezydium KK wnioskuje o zmianę ust 4 art. 79 ustawy z dnia 02.07.2004 r.
o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2010 , Nr 220, poz. 1447 ze zm.) poprzez wyłączenie obowiązku zawiadamiania przez Państwową Inspekcję Pracy
o kontroli dotyczącej bezpieczeństwa i higieny pracy.