Miesiąc: grudzień 2003

10-11 grudnia 2003 (196-197/03)

Napisany w dniu | przez Sekretariat Prezydium

Komunikat

W dniach 10-11 grudnia 2003 r. w Gdańsku odbyło się posiedzenie Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność". Podczas dwudniowych obrad podsumowano przebieg listopadowych dni protestu przeciwko antyspołecznej polityce rządu, omawiano sytuację na kolei i w poszczególnych branżach. Pierwszego dnia gościem Komisji Krajowej był Metropolita Gdański ks. abp Tadeusz Gocłowski, któremu wręczono tytuł "Człowieka Roku Tygodnika Solidarność".

Analizując sytuację na kolei Komisja Krajowa przyjęła stanowisko, w którym poparła postulaty protestujących kolejarzy. Głodujący od poniedziałku w kilku miastach Polski związkowcy domagają się m.in. niezwłocznego przedstawienia polityki transportowej państwa, zapisania w budżecie państwa niezbędnych kwot dofinansowania regionalnych przewozów pasażerskich oraz odstąpienia od planów podziału spółki Przewozy Regionalne. Komisja Krajowa wezwała zarząd PKP oraz przedstawicieli rządu do podjęcia rzetelnych rozmów z protestującymi kolejarzami. "Łamanie wynegocjowanych porozumień i pozorowanie dialogu społecznego w obliczu zagrożeń utraty miejsc pracy zmusiło liderów związków zawodowych do podjęcia najbardziej dramatycznej formy protestu polegającego na strajku głodowym" – czytamy w stanowisku KK.

W trakcie posiedzenia gościem Komisji Krajowej był ks. abp Tadeusz Gocłowski, Krajowy Duszpasterz Ludzi Pracy, któremu redaktor naczelny "Tygodnika Solidarność" Jerzy Kłosiński wręczył tytuł "Człowieka Roku 2003". "Od wielu lat ksiądz arcybiskup niesie wsparcie, jako Krajowy Duszpasterz Ludzi Pracy środowiskom pracowniczym. Miało to ogromny wpływ na klimat życia politycznego w Polsce w ubiegłych latach i w tym roku szczególnie, kiedy nasiliły się konflikty na linii pracodawca-pracownik" – stwierdził Kłosiński wręczając okolicznościowy dyplom. Metropolita Gdański dziękując za przyznany mu tytuł powiedział, że Kościół zawsze stoi po stronie tych, którzy pochylają się nad trudnym losem człowieka pracy. Abp Tadeusz Gocłowski przypomniał ostatnią pielgrzymkę "Solidarności" do Ojca Świętego – "Byłem szczęśliwy, kiedy 11 listopada byliśmy w Rzymie i kiedy trzech przewodniczących Solidarności podeszło do Ojca Świętego. To wydarzenie oraz słowa Jana Pawła II, które wygłosił do Związku i do całej Polski było dla mnie wielkim przeżyciem".

Wieczór zakończył się w atmosferze nadchodzących Świąt Bożego Narodzenia – modlitwą, uroczystym opłatkiem i wspólnym śpiewaniem kolęd.

Drugi dzień obrad rozpoczął się od podsumowania dni protestu przeciwko antyspołecznej polityce rządu. Dr. Tomasz Żukowski przedstawił i omówił wyniki badań OBOP przeprowadzonych na zlecenie związku, z których wynika, że 75 proc. Polaków słyszało o listopadowych protestach "Solidarności". Ponad połowa respondentów zgadza się z postulatami związku, a 64 proc. badanych jest zdania, że w obecnej sytuacji powinno się organizować takie protesty. Zdaniem Żukowskiego ostatnie akcje "Solidarności" dotarły do świadomości większej grupy odbiorców niż manifestacja zorganizowana przez związek w kwietniu br. w Warszawie. Spośród organizacji związkowych, o które OBOP zapytał ankietowanych, NSZZ "Solidarność" cieszy się największym zaufaniem. "Solidarność" wyprzedza Samoobronę, Związek Kółek i Organizacji Rolniczych, OPZZ i Forum Związków Zawodowych. Natomiast trudne położenie związku wynika m.in. z sytuacji gospodarczej. Zdaniem Żukowskiego poprawa wizerunku wymaga dalszej pracy wewnątrz organizacji, ale także zmiany warunków zewnętrznych.

Komisja Krajowa w specjalnym stanowisku podziękowała wszystkim strukturom i członkom NSZZ "Solidarność", którzy uczestniczyli w dniach protestu. "Solidarność" złożyła również podziękowania mediom za szeroką i rzetelną informację o celach i przebiegu akcji protestacyjnej.

W trakcie obrad członkowie KK przyjęli również stanowisko ws. sprzeciwu wobec kolejnych prób ograniczenia nakładów na działalność Instytutu Pamięci Narodowej. Zgłoszone przez posłów SLD poprawki do budżetu IPN uniemożliwią rozwój Instytutu, przyczynią się do ograniczenia pracy pionu śledczego i spowolnią dostęp poszkodowanym do swoich akt. Komisja Krajowa zaapelowała do parlamentarzystów RP o zaprzestanie działań zmierzających do likwidacji IPN.

Przyjęto także stanowisko ws. rządowego projektu ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, w którym Komisja Krajowa stwierdza, że ogłoszenie przez rząd projektu znacznie pogarszającego warunki przyznawania tych świadczeń stoi w sprzeczności z oczekiwaniami opinii publicznej. Społeczeństwo wypowiedziało się w sprawie zasiłków i świadczeń przedemerytalnych poprzez poparcie dla obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej. Natomiast obecna propozycja rządu skazuje kolejne grupy społeczne na pozbawienie ich środków do życia. Wobec takiego zagrożenia NSZZ "Solidarność" apeluje do parlamentarzystów o jak najszybsze zakończenie prac legislacyjnych nad projektem obywatelskim.

Podczas posiedzenia Komisja Krajowa podjęła również uchwałę o skierowaniu do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją RP i sformułowanymi tam zasadami sprawiedliwości społecznej oraz równości wobec prawa zapisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ograniczających prawo do wcześniejszej emerytury osobom wykonującym pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zatrudnianym przez pracodawców prywatnych.

Komisja Krajowa poparła akcję protestacyjną prowadzoną przez Międzyzwiązkowy Komitet Protestacyjny Policji, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej, której częścią ma być manifestacja zaplanowana na 16 grudnia br. w Warszawie. "Solidarność" wezwała rząd do podjęcia konstruktywnego dialogu ze związkami zawodowymi w celu zapewnienia niezbędnego poziomu egzystencji i bezpieczeństwa socjalnego pracownikom i funkcjonariuszom tych służb.

W trakcie obrad powołano także Jana Szewczyka, przedstawiciela ZR Gdańskiego na organizatora XVII Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ "Solidarność". Przyszłoroczny KZD odbędzie się 28-29 maja w Spale. Komisja Krajowa postanowiła również powołać zespół ds. obchodów XXV-lecia powstania NSZZ "Solidarność". W jego skład weszli: Małgorzata Franczyk, Stefan Kubowicz, Jerzy Langer, Józef Mozolewski, Dariusz Wasielewski i Krzysztof Zgoda.

  • Dariusz Wasielewski – rzecznik prasowy KK

Stanowisko KK nr 82/03
ws. akcji protestacyjnej na PKP

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" wyraża poparcie dla postulatów kolejarzy, w których domagają się:

  1. niezwłocznego przedstawienia polityki transportowej państwa,
  2. zapisania w budżecie państwa na rok 2004 niezbędnych kwot dofinansowania regionalnych i międzywojewódzkich przewozów pasażerskich oraz utrzymania infrastruktury kolejowej,
  3. odstąpienia od planów podziału Spółki Przewozy Regionalne,
  4. podjęcia skutecznych działań prowadzących do zaprzestania łamania przez pracodawców ustawy o związkach zawodowych i kodeksu pracy.

Łamanie wynegocjowanych porozumień i pozorowanie dialogu społecznego w obliczu zagrożeń utraty miejsc pracy, zmusiło liderów związków zawodowych do podjęcia w wielu miejscach Polski najbardziej dramatycznej formy protestu tj. strajku głodowego. W trosceo miejsca pracy, a także o zdrowie i życie protestujących oraz dbając o jakość obsługi podróżnych, wzywamy Zarząd PKP S.A. i przedstawicieli rządu RP do podjęcia natychmiastowych rzetelnych rozmów z Komitetem Protestacyjnym.

Stanowisko KK nr 83/03
ws. ograniczenia nakładów na działalność Instytutu Pamięci Narodowej

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" stwierdza, że Instytut Pamięci Narodowej
na miarę przyznanych mu środków dobrze wypełnia swoją rolę przywracania pamięci narodowej oraz wyraża ostry sprzeciw wobec kolejnych prób ograniczenia nakładówna działalność Instytutu.

Zgłoszone przez posłów SLD poprawki do budżetu Instytutu Pamięci Narodowej uniemożliwią rozwój Instytutu, przyczynią się do ograniczenia jego działań a tym samym spowolnią dostęp poszkodowanym do swoich akt i ograniczą pracę pionu śledczego Instytutu.

Inicjatywy tego typu są próbą zablokowania śledztw prowadzonych przeciwko osobom, które dopuściły się zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie nazizmui komunizmu oraz próbą ukrycia faszystowskich i komunistycznych zbrodniarzy.

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" apeluje do parlamentarzystów RPo zaprzestanie działań zmierzających do likwidacji Instytutu Pamięci Narodowej, a tym samym godzących w interes i stabilizację naszego kraju.

Stanowisko KKnr 84/03
ws. oceny przebiegu pierwszego etapu Ogólnopolskich Dni Protestu NSZZ "Solidarność"

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" stwierdza, że postulaty NSZZ "Solidarność" zawarte w uchwale 186/03 Komisji Krajowej z 22 października 2003 r. tj.:

  • bezwzględna ochrona wypłaty wynagrodzeń,
  • ograniczenie bezrobocia,
  • wprowadzenie systemów osłonowych dla osób tracących pracę, w tym zasiłków i świadczeń przedemerytalnych,
  • wyeliminowanie przypadków szykanowania z powodu przynależności związkowej 

oraz postulaty zagrożonych branż, a także środowisk emerytów i rencistówzyskały szerokie poparcie społeczne co potwierdzają wyniki badań opinii publicznej.

Cele pierwszego etapu akcji protestacyjnych realizowanych w dniach 7 – 26 listopada 2003 r., polegające na zwróceniu uwagi opinii publicznej na zagrożenia wynikające z antyspołecznego programu rządu uderzające w najsłabsze grupy społeczne zostały w znacznym stopniu zrealizowane poprzez szeroką informację, pikiety, happeningi i manifestacje. Świadczy o tym fakt, iż akcje objęły swym zasięgiem cały kraj i zaangażowały szerokie rzesze społeczne.

Komisja Krajowa składa serdeczne podziękowania wszystkim strukturom, członkom Związku i innym uczestnikom akcji za zaangażowanie w organizację i udział w listopadowych dniach protestu.

Dziękujemy również mediom za szeroką i rzetelną informację o celach i przebiegu akcji protestacyjnych NSZZ "Solidarność".

Stanowisko KK nr 85/03
ws. poparcia akcji protestacyjnej Międzyzwiązkowego Komitetu Protestacyjnego Policji, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" udziela poparcia akcji protestacyjnej prowadzonej przez Międzyzwiązkowy Komitet Protestacyjny Policji, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej.

Jedną z fundamentalnych zasad demokratycznego państwa prawa jest respektowanie zawieranych porozumień i umów społecznych. Złamanie tej zasady przez rząd SLD-UP w stosunku do porozumień zawartych w latach 1996-97 ze związkami zawodowymi służb mundurowych oraz uchylanie się od przyjęcia odpowiedzialności za późniejsze ustalenia, dotyczące systemowych rozwiązań płacowych, socjalnych i organizacyjnych, doprowadziło do bezprecedensowego w III RP protestu funkcjonariuszy publicznych, którego częścią ma być manifestacja zorganizowana 16 grudnia 2003 r.

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność", przypominając ważną rolę jaką w zapewnieniu sprawnego funkcjonowania mechanizmów państwa spełniają służby mundurowe, wzywa rząd do bezzwłocznego podjęcia konstruktywnego dialogu ze związkami zawodowymi, w celu zapewnienia niezbędnego poziomu egzystencji i bezpieczeństwa socjalnego pracownikom i funkcjonariuszom tych służb.

Stanowisko KK nr 86/03
ws. rządowego projektu ustawy o świadczeniach przedemerytalnych

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" stwierdza, że przygotowany przez rząd projekt ustawy o świadczeniach przedemerytalnych znacznie pogarsza warunki przyznawania tych świadczeń i jest sprzeczny z oczekiwaniami opinii publicznej.
Społeczeństwo wypowiedziało się w sprawie zasiłków i świadczeń przedemerytalnych udzielając poparcia obywatelskiej inicjatywie ustawodawczej.

Propozycja rządu skazuje kolejne grupy społeczne na pozbawienie ich środków do życia. Wobec takiego zagrożenia NSZZ "Solidarność" apeluje do parlamentarzystów o jak najszybsze zakończenie prac legislacyjnych nad obywatelskim projektem ustawy ws. świadczeń przedemerytalnych.

Uchwała KK nr 196/03
ws. zespołu ds. obchodów XXV-lecia NSZZ "Solidarność"

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" powołuje zespół ds. obchodów XXV-lecia NSZZ "Solidarność" w składzie:

1. Małgorzata Franczyk
2. Stefan Kubowicz
3. Jerzy Langer
4. Józef Mozolewski
5. Mirosław Nowicki
6. Dariusz Wasielewski
7. Krzysztof Zgoda.

Uchwała KK nr 197/03
ws. wniosku do TK w sprawie o zbadanie zgodności z Konstytucją art. 32 ust. 2-4a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" działając na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 i ust. 2 Konstytucji RP postanawia wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności art. 32 ust. 2-4a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 162, poz. 1118, z późn. zm.) z art. 2 Konstytucji RP i sformułowaną tam zasadą sprawiedliwości społecznej oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji RP i sformułowaną tam zasadą równości wobec prawa.

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" upoważnia Janusza Śniadka – Przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" oraz Macieja Jankowskiego – Zastępcę Przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" do podpisania wyżej wymienionego wniosku.

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" upoważnia Marcina Zielenieckiego do reprezentowania Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" przed Trybunałem Konstytucyjnym w wyżej wymienionej sprawie.

Gdańsk, dnia 10 grudnia 2003 r.

Trybunał Konstytucyjny
Al. J. Ch. Szucha 12a
00-918 Warszawa

Wniosek o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją

Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność" reprezentowana przez:

1) Janusza Śniadka – Przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność"

 oraz

2) Macieja Jankowskiego – Zastępcę Przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność",

działających z upoważnienia Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" udzielonego uchwałą Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" nr 197/03 z dnia 11 grudnia 2003 r., na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 i ust. 2 Konstytucji RP, w związku z art. 1 ust. 1 oraz art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 854, z późn. zm.) oraz § 1, § 6 pkt 1 i 2 Statutu NSZZ "Solidarność", wnosi o zbadanie zgodności art. 32 ust. 2-4a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 162, poz. 1118, z późn. zm.) z art. 2 Konstytucji RP i wyrażoną tam zasadą sprawiedliwości społecznej oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji RP i wyrażoną tam zasadą równości wobec prawa.

Uzasadnienie

Art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 162, poz. 1118, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o emeryturach i rentach z FUS", określa zasady ustalania prawa do emerytury w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 tej ustawy (60 lat – kobiety i 65 lat – mężczyźni) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będących pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o których mowa w art. 32 ust. 2-3 tej ustawy. Ustawa o emeryturach i rentach z FUS nie zawiera jednak wyczerpującego unormowania zakresu osób mogących skorzystać z uprawnienia do emerytury w niższym wieku. Mimo, że art. 32 ust. 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS definiują pojęcia osób zatrudnionych w szczególnych warunkach oraz osób zatrudnionych w szczególnym charakterze, to art. 32 ust. 2 i 4 w celu ustalenia zakresu podmiotowego uprawnienia do tzw. wcześniejszej emerytury, niższego wieku emerytalnego, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury nakazuje stosować przepisy dotychczasowe oraz wykazy stanowisk ustalone na ich podstawie. Przepisy, które mają w tym zakresie zastosowanie zawarte są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43, z późn. zm.), zwanym dalej "rozporządzeniem z 7 lutego 1983 r." § 1 ust. 2 tego rozporządzenia stwierdza, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazach A i B.

Rozporządzenie to dawało zatem możliwość skorzystania z uprawnienia do tzw. wcześniejszej emerytury wyłącznie pracownikom zatrudnionym w tzw. uspołecznionych zakładach pracy podległych właściwym ministrom, kierownikom urzędów centralnych oraz w zakładach pracy zrzeszonych w centralnych związkach spółdzielczych, bowiem jedynie tam mogły zostać ustalone stanowiska pracy, na których prace wykonywane są w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Na mocy rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 63, poz. 292) do treści § 1 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. dodano ust. 3, który rozszerzył zakres zastosowania tego rozporządzenia na jednostki organizacyjne:

  1. powstałe w drodze przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w inne przedsiębiorstwo, w przedsiębiorstwa, w spółkę lub w spółki,
  2. które zostały przekazane organom samorządu terytorialnego,
  3. dla których uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego przejęli wojewodowie lub inne organy państwowe.

Kwestia zakresu zastosowania rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. była wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. W uchwale z dnia 13 lutego 2002 r. podjętej w składzie siedmiu sędziów (III ZP 30/01) Sąd Najwyższy stwierdził, że zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 162, poz. 1118, z późn. zm.), pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są – bez względu na status własnościowy pracodawcy – prace wymienione w § 4 – 8a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43, z późn. zm.). Z uzasadnienia do tego orzeczenia wynika, że termin "zakłady pracy podległe ministrom, kierownikom urzędów centralnych i centralnym związkom spółdzielczym" jakim posługuje się § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. ma charakter anachroniczny, a na gruncie art. 32 ust. 1 ustawy oraz przepisów rozporządzenia obowiązujących na podstawie art. 32 ust. 4 prawo do emerytury w wieku niższym od określonego w art. 27 ustawy przysługuje wszystkim pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach, spełniającym określone przepisami wymogi, niezależnie od statusu własnościowego pracodawcy.

Następstwem wydania cyt. wyżej uchwały Sądu Najwyższego była zmiana art. 32 ust. 2-4a ustawy o emeryturach i rentach z FUS dokonana nowelą z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. nr 56, poz. 498), na mocy której ograniczono zakres podmiotowy uprawnienia do przejścia na emeryturę w niższym wieku do pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych (rozporządzenie z 7 lutego 1983 r.). Do ustawy o emeryturach i rentach z FUS wprowadzono jednocześnie nowy art. 32 ust. 4a, który rozszerzał zakres zastosowania przepisu art. 32 ust. 4 tej ustawy na pracowników, którzy:

  1. kontynuują pracę w szczególnych warunkach w podmiotach powstałych w wyniku przekształcenia lub restrukturyzacji pracodawcy objętego wykazem stanowisk ustalonym na podstawie przepisów dotychczasowych,
  2. zostali przejęci w trybie art. 231 k.p. od takiego pracodawcy.

Zdaniem Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność", w aktualnym stanie prawnym przepisy art. 32 ust. 2-4a ustawy o emeryturach i rentach z FUS pozostają w sprzeczności z zasadą równości wobec prawa wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP oraz zasadą sprawiedliwości społecznej wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP. Przepisy te różnicują bowiem w sposób nieuzasadniony sytuację prawną pracowników urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., którzy w trakcie swojej kariery zawodowej byli zatrudnieni w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowiskach pracy ustalonych na podstawie § 1 ust. 1 i 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Pracownicy zatrudnieni w chwili obecnej u pracodawców uspołecznionych, u których nadal obowiązują wykazy stanowisk, pracownicy kontynuujący zatrudnienie w podmiotach powstałych w wyniku ich przekształcenia lub restrukturyzacji lub przejęci od tych pracodawców w trybie art. 231 k.p. mają możliwość skorzystania z prawa do emerytury w niższym wieku. Pracownicy, którzy aktualnie pozostają w stosunku pracy z innym pracodawcą, nawet jeżeli wykonują pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z możliwości przejścia na tzw. wcześniejszą emeryturę skorzystać nie mogą.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

Zasada równości wobec prawa była wielokrotnie przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego. W orzeczeniu z 4 lutego 1997 r. (P. 4/96) Trybunał stwierdził, iż treść zasady równości wobec prawa zakłada, że osoby znajdujące się w takiej samej lub podobnej sytuacji należy traktować tak samo, natomiast osoby znajdujące się w odmiennej sytuacji faktycznej należy traktować odmiennie. Innymi słowy wszystkie podmioty (adresaci norm prawnych) charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu mają być traktowani równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących jak i faworyzujących. Równość wobec prawa zakłada jednocześnie zasadność wyboru takiego, a nie innego kryterium różnicowania podmiotów prawa; oznacza uznanie tej, a nie innej cechy za istotną, a tym samym za uzasadnioną w regulowanej dziedzinie.

Sprawą podstawową dla oceny dochowania zasady równości jest zatem ustalenie cechy istotnej, z uwagi na którą przepisy prawa dokonały zróżnicowania sytuacji prawnej swoich adresatów. Wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę w odpowiednio przekonujących kryteriach.

Kryteria te muszą mieć:

  • po pierwsze: charakter relewantny, a więc pozostawać w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma oraz służyć realizacji tego celu i treści, czyli wprowadzane zróżnicowania muszą mieć charakter racjonalnie uzasadniony. Nie wolno ich dokonywać według dowolnie ustalonego kryterium (orzeczenie TK z 12 grudnia 1994 r. K. 3/94),
  • po drugie: kryteria te muszą mieć charakter proporcjonalny, a więc waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji adresatów normy, musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych,
  • po trzecie: kryteria te muszą pozostawać w jakimś związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych (orzeczenie z dnia 23 października 1995 r., K. 4/95).

Zdaniem Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" zastosowane w ustawie o emeryturach i rentach z FUS kryterium statusu własnościowego pracodawcy, u którego aktualnie zatrudniony jest pracownik, który w trakcie swojej kariery zawodowej był zatrudniony przy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uprawniającej do tzw. wcześniejszej emerytury, jako przesłanki zróżnicowania prawa pracowników do emerytury w niższym wieku nie spełnia wskazanych wyżej warunków. W szczególności kryterium to nie posiada charakteru relewantnego, tzn. nie pozostaje w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią ustawy. Jego zastosowanie nie ma racjonalnego uzasadnienia.

Zdaniem Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" art. 32 ust. 2-4a ustawy o emeryturach i rentach z FUS godząc w zasadę równości wobec prawa sformułowaną w art. 32 ust. 1 Konstytucji pozostają jednocześnie w sprzeczności z art. 2 Konstytucji i wyrażoną tam zasadą sprawiedliwości społecznej. Trybunał Konstytucyjny w bogatym orzecznictwie dotyczącym tego problemu przyjmuje, ze zasada sprawiedliwości społecznej wypowiada preferencje grupowe mające na celu obok równego traktowania także na przykład wyrównanie społecznych krzywd czy upośledzeń. Zakłada więc równe traktowanie osób (fizycznych, prawnych) mających tą samą cechę charakterystyczną, istotną dla danej kategorii osób (tj. równych) oraz "podobne traktowanie podobnych". Różnicowanie w prawie jest dopuszczalne, o ile jest usprawiedliwione. Sprawiedliwość jest więc przeciwieństwem arbitralności (por. J. Oniszczuk "Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego" Zakamycze 2000 r. s. 150 i n.).

Przedstawione argumenty przemawiają, zdaniem Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność", za skierowaniem do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności art. 32 ust. 2-4a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z art. 2 Konstytucji RP i wyrażoną tam zasadą sprawiedliwości społecznej oraz z art. 32 ust. 1 Konstytucji i sformułowaną tam zasadą równości wobec prawa.