Spóźniona, niedoskonała, ale jest… Z dniem 31 sierpnia br. (to nieprzypadkowa data) weszła w życie uchwalona przez Sejm 20 marca 2015 roku ustawa o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych. Ma ona na celu przyznanie szczególnego statusu działaczom opozycji demokratycznej i osobom represjonowanym z powodów politycznych w okresie od 1 stycznia 1956 r. do 4 czerwca 1989 r. oraz zagwarantowanie pomocy finansowej tej części środowiska, która znajduje się w szczególnie trudnej sytuacji materialnej.

Propozycja uchwalenia ustawy o pomocy społecznej dla byłych działaczy opozycji demokratycznej i niepodległościowej została zainicjowana przez środowisko dawnych działaczy opozycji antykomunistycznej. Przyjęta ustawa określa:

– zasady nabywania statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych;

– zasady wydawania legitymacji i nadawania odznaki honorowej działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych;

– zasady przyznawania świadczenia pieniężnego i pomocy pieniężnej działaczom opozycji antykomunistycznej lub osobom represjonowanym z powodów politycznych;

– zadania, organizację i zasady działania wojewódzkich rad konsultacyjnych do spraw działaczy opozycji i osób represjonowanych.

Status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych będzie potwierdzał, w drodze decyzji administracyjnej, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. W procedurze stwierdzenia statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych uczestniczył będzie Prezes Instytutu Pamięci Narodowej oraz wojewódzka rada konsultacyjnych do spraw działaczy opozycji i osób represjonowanych.

Pomoc finansowa ma dwojaką formę: świadczenia pieniężnego lub pomocy pieniężnej. Świadczenia te przyznawał będzie, w drodze decyzji administracyjnej, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, na wniosek osoby uprawnionej. Przesłanką przyznania pomocy będzie poza uzyskaniem statusu działacza opozycji lub osoby represjonowanej jest także spełnienie kryterium dochodowego.

Świadczenie pieniężne w wysokości 400 zł miesięcznie, przyznawane będzie jeżeli dochód osoby samotnej nie przekracza kwoty odpowiadającej 120 procent najniższej emerytury, wynoszącej obecnie 880,45 zł, albo dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 100 procent najniższej emerytury.

Świadczenie pieniężne z zasady przyznaje się na okres dwunastu miesięcy, ale w przypadku osób, które ukończyły 67 lat może być przyznane na okres do 60 miesięcy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach świadczenie może zostać przyznane bezterminowo.

Pomoc pieniężna, przyznawana w formie jednorazowego wsparcia, może być przyznana osobom uprawnionym znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej lub w związku z zaistnieniem zdarzeń losowych, jeżeli dochód samotnie gospodarującej osoby uprawnionej nie przekracza kwoty odpowiadającej 220 procent najniższej emerytury albo dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 150 procent najniższej emerytury. Pomoc pieniężna może być przyznana także na zakup sprzętu rehabilitacyjnego ułatwiającego życie osobie całkowicie niezdolnej do pracy i do samodzielnej egzystencji – w przypadku gdy dochód samotnie gospodarującej osoby uprawnionej lub dochód na osobę w rodzinie osoby uprawnionej nie przekracza kwoty odpowiadającej 300% najniższej emerytury.

Ustawa określa także dodatkowe uprawnienia takie jak: prawo pierwszeństwa do środowiskowej opieki socjalnej, w tym w uzyskaniu miejsca w domu pomocy społecznej oraz opcjonalnie – w zależności od decyzji konkretnego samorządu terytorialnego – pomoc w zakresie udogodnień komunikacyjnych, świadczeń mieszkaniowych, kulturalnych, zdrowotnych i oświatowych. Świadczenia pieniężne i pomoc pieniężna zwolnione są z podatku dochodowego. Oraz nie są wliczane do dochodu ustalanego na potrzeby realizacji świadczeń z pomocy społecznej.

Dokładne procedury przyznawania statusu oraz zasad pomocy można znaleźć na stronach internetowych Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Instytutu Pamięci Narodowej (http://ipn.gov.pl/opozycja). Bliższych informacji udziela też bielskie biuro IPN (tel. 33 813 63 59).