Związkowcy i przedstawiciele samorządów z wizytą studyjną w Bergen

Uczestnicy podczas spotkania w Czerwonym Krzyżu

Pomimo trwających obostrzeń sanitarnych, dzięki dużemu zaangażowaniu norweskich partnerów projektu tj. Fagforbundet (Związek Pracowników Komunalnych i Powszechnych) oraz KS (Stowarzyszenie Władz Lokalnych i Regionalnych) udało się zorganizować i przeprowadzić długo oczekiwany wyjazd studyjny do Bergen.

Uczestnicy z Polski zostali podzielenie na dwie grupy. Pierwsza wizyta miała miejsce w dniach 24-26 listopada 2021, druga w dniach 30 listopada – 2 grudnia 2021. W każdej grupie znaleźli się zarówno przedstawiciele związków zawodowych jak i przedstawiciele administracji i podmiotów samorządowych, osoby które były wcześniej zaangażowane w realizację projektu na różnych jego etapach: członkowie zespołów negocjacyjnych z Płocka i Jaworzna oraz laureaci konkursu dobrych praktyk.

Celem wizyt było przyjrzenie się z bliska doświadczeniom norweskich parterów społecznych sektora publicznego na szczeblu lokalnym w zakresie identyfikacji i rozwiązywania ważnych społecznie kwestii z obszaru zatrudnienia i rynku pracy. Omawiano sposób finansowania zadań gmin w Norwegii oraz przeanalizowano proces negocjacyjny, poprzez który ustalane są obowiązujące zasady. Przewodnicząca Fagforbundet w Bergen, Sara Bell, opowiedziała uczestnikom o bulwersujących praktykach firmy Orange Helse, które zostały ujawnione dzięki kilkuletnim wysiłkom działaczy związkowych.

Sara w parlamencie litewskim – zdjęcie z gazety Norweskiej

Firma Orange Helse zawierała z licznymi gminami norweskimi umowy na zapewnienie pracowników w sektorze opiekuńczym i medycznym, przede wszystkim chodziło o pielęgniarki i opiekunki. Pracowników pozyskiwano na Węgrzech, Słowacji, Litwie i Łotwie. Pracownicy byli nakłaniani do podpisywania bardzo niekorzystnych umów, które zawierały kategoryczny zakaz ujawnienie komukolwiek szczegółów dot. warunków pracy i płacy, pod groźbą natychmiastowego zerwania kontraktu. Jednocześnie umowy te przewidywały, że pracownik nie może zrezygnować i rozwiązać umowy wcześniej niż po 2 latach zatrudnienia. W przeciwnym razie będzie zobowiązany do spłaty kary za zerwanie umowy w wysokości kilku tysięcy Euro. Dodatkowo zatrudniająca firma odejmowała od wynagrodzenia koszty zakwaterowania pracownika. Na miejscu okazywało się, że pracownicy nie otrzymują zleceń w takim wymiarze godzinowym aby byli stanie utrzymać się w Norwegii. W niektórych przypadkach zabraniano pracownikom nawet opuszczania miejscowości, w której mieszkali. Osoby, które zrezygnowały z takiej pracy otrzymywały później wyroki nakazujące zapłatę kary, zawsze, niezależnie od kraju z którego pochodziły, z sądu na Litwie, gdzie postępowania toczyły się bez ich udziału a decyzje zapadały w trybie zaocznym. Na Litwie zarejestrowana była jedna ze spółek córek firmy norweskiej. Istniała realna groźba zajęć komorniczych. W tej sprawie interweniowano na Litwie – Sara Bell wystąpiła przed litewskim parlamentem.

Slajd z prezentacji Sary

Pomimo tego, że pracownicy otrzymywali głodowe stawki, gminy za ich pracę płaciły firmie Orange Helse więcej niż pracownikom, których zatrudniały bezpośrednio. Gdy opublikowano raport w tej sprawie większość gmin wycofała się z umów, jednak nie wszystkie. Były też gminy, które pomimo jednoznacznej treści raportu zawarły z Orange Helse kolejną umowę. Taka sytuacja wywołała wśród uczestników spotkania dyskusję na temat możliwości i rzeczywistej skuteczności kontroli przez zewnętrzną państwową agencję wydatkowania przez gminy środków publicznych.

Zdjęcia z podsumowania

Uczestnicy ocenili cały trzydniowy program pobytu jako bardzo intensywny i pouczający. Wyrażano żal, że wizyty te nie mogły być dłuższe. W komentarzach podkreślano, że wszystkie omawiane przypadki i własne doświadczenia uczestników, wskazują, że aby znaleźć porozumienie w ważnych społecznie sprawach potrzeba wzajemnej uczciwości i dojrzałości stron.

Projekt „Schematy Dialogu Społecznego dla Godnej Pracy w sektorze publicznym na poziomie samorządów” (nr um. 2019/101789) jest współfinansowany z Norwegii poprzez Granty Norweskie 2014-2021, w ramach Programu Dialog Społeczny – Godna Praca.

ar