Zamrożenie amerykańskiego wsparcia z USAID, a sprawa związkowa

W styczniu 2025 roku administracja prezydenta Donalda Trumpa ogłosiła niemal całkowite zamrożenie programów pomocy zagranicznej, w tym tych realizowanych przez Agencję Stanów Zjednoczonych ds. Rozwoju Międzynarodowego (USAID) na okres 90 dni. Decyzja ta miała na celu przeprowadzenie przeglądu i zapewnienie, że programy te są zgodne z amerykańskim interesem narodowym.

Obok wielu programów, które są obecnie przedmiotem burzliwej dyskusji i kontrowersji, zamrożenie środków USAID uderza bezpośrednio w działalność niezależnych związków zawodowych w regionie Europy Środkowej i Wschodniej, a także Kaukazu. Wynika to z tego, że jednym z funduszy dedykowanych na tą działalność było tzw. Solidarity Center zarządzane przez amerykańską centralę AFL-CIO. Zamrożenie USAID i w ten sposób wstrzymanie dalszej działalności Solidarity Center oraz innych, ważnych z perspektywy związkowej inicjatyw stawia pod znakiem zapytania przyszłą zdolność tych organizacji do szerokich działań, np. w Gruzji.

Także w przeszłości USAID angażowała się w projekty mające na celu promowanie praw pracowniczych oraz budowanie zdolności organizacyjnych związków zawodowych w krajach rozwijających się lub w procesie transformacji systemowej po 1990 r.

Pracownicy USAID oraz zwolennicy międzynarodowej pomocy humanitarnej argumentują, że takie działania mogą osłabić globalne wysiłki na rzecz promowania praw pracowniczych i demokratyzacji społeczeństw. W odpowiedzi na te działania, amerykański sąd federalny tymczasowo zablokował plany administracji dotyczące urlopowania tysięcy pracowników USAID, co pozwoliło na kontynuację niektórych programów agencji. Widoczne jest jednak to, że w odniesieniu do działań dedykowanych związkom zawodowym doszło nie tylko do zamrożenia niezwykle programów ale wręcz do niemal całkowitej ich likwidacji i zwolnienia całego lokalnego personelu.

Obecnie przyszłość finansowania programów wspierających związki zawodowe przez USAID pozostaje wysoce niepewna, a dalsze decyzje będą zależeć od wyników przeglądu oraz ewentualnych działań legislacyjnych i sądowych. Niepewna jest zatem perspektywa wsparcia amerykańskiego dla niezależnej działalności związkowej w krajach, w których obserwuje się wobec nich nieprzychylność władz i biznesu, a często nawet otwartą wrogość, jak na Białorusi. Pytanie, które można postawić brzmi zatem, czy w tej lub innej formie pomoc dla niezależnych związków zawodowych będzie w przyszłości kontynuowana przez Stany Zjednoczone? Dziś tego nie wiemy.

ms