Raportowanie na temat zrównoważonego rozwoju, czyli co każdy członek Solidarności wiedzieć powinien (1)

5 stycznia 2023 r. weszła w życie Dyrektywa w sprawie raportowania zagadnień zrównoważonego rozwoju – tzw. Dyrektywa CSRD.  Aby omówić jej znaczenie potrzeba kilku wyjaśnień historycznych.

W 2014 r. Unia Europejska uchwaliła dyrektywę NFRD (ang. Nonfinancial Disclosure Reporting Directive, Dyrektywa 2014/95/UE zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy). Był to krok w stronę większej transparentności biznesu oraz wspierania inwestorów w jak najszerszym dostępie do ważnych danych na temat przedsiębiorców. 

Wraz z wejściem w życie NFRD państwa członkowskie UE zostały zobligowane do wprowadzenia odpowiednich przepisów zobowiązujących wszystkie duże podmioty (zatrudniające ponad 500 pracowników) do ujęcia w swoich sprawozdaniach z działalności dodatkowego oświadczenia na temat informacji niefinansowych. NFRD zawierała jedynie ogólny opis danych, które powinny być ujawnione. Nie wskazywała jednak, w jakiej formie trzeba je przedstawić. Na tym etapie unijny ustawodawca pozostawił jednostkom zobowiązanym swobodę. Ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że firmy mogą opierać się na krajowych, unijnych lub międzynarodowych zasadach ramowych oraz muszą wskazać, z jakich reguł korzystały.

NFRD została zaimplementowana przez polskiego ustawodawcę w 2016 r. – poprzez dodanie do Ustawy o rachunkowości z 29 września 1994 r. art. 49.  Przepis w znacznej mierze powtarza postanowienia dyrektywy.

„To co warto od razu uchwycić to fakt, że poszerza się zakres informacji, które są przedmiotem raportowania w obecnej regulacji  – komentuje Barbara Surdykowska z Biura Eksperckiego KK NSZZ Solidarność – Dyrektywa CSRD ma ułatwić inwestorom skierowanie inwestycji na rzecz odpowiedzialnych społecznie i środowiskowo przedsięwzięć lub technologii.”

Polski ustawodawca jest spóźniony z wdrożeniem Dyrektywy. Zegar stanął po 18 miesięcznym okresie na implementację 6 lipca br., natomiast bynajmniej Polska nie jest jedynym „spóźnialskim” wśród krajów członkowskich UE.

Proces legislacyjny toczy się w polskim parlamencie (druk sejmowy nr 767). W chwili obecnej możemy mówić o Sprawozdaniu Komisji Finansów Publicznych które powstało 5 listopada 2024 r. Dalsze uwagi w niniejszym tekście (w tym odwołania do poszczególnych artykułów) dotyczą projektu w wersji ze wskazanego Sprawozdania z 5 listopada 2024 r.

Należy rozpocząć od tego, że Dyrektywa. a za nią polska implementacja wskazuje na rolę przedstawicieli pracowników w procesie. Zgodnie z projektem: Art. 63r ustęp 8 Ustawy o rachunkowości wskazuje: Kierownik jednostki konsultuje z przedstawicielami pracowników na odpowiednim szczeblu istotne dla pracowników jednostki informacje na temat zrównoważonego rozwoju oraz sposoby ich uzyskiwania i weryfikacji. Kierownik jednostki przekazuje opinię przedstawicieli pracowników członkom rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę, o ile jednostka taki organ posiada.

Nieco formalnie brzmiący termin „kierownik jednostki” oznacza osobę lub osoby zarządzające danym przedsiębiorstwem. Pochylmy się jeszcze nad pojęciem „przedstawicieli pracowników”. Tu należy sprawdzić załącznik II powiązanego z Dyrektywą CSRD rozporządzenia delegowanego ws. przyjęcia ESRS (Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2023/2772 z dnia 31 lipca 2023 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE w odniesieniu do standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.), w którym została zawarta definicja „przedstawicieli pracowników”. Rozporządzenie delegowane jest obligatoryjnie stosowane przez jednostki objęte obowiązkiem sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z zawartą definicją:

Pojęcie „przedstawicieli pracowników” oznacza:

i. przedstawicieli związków zawodowych, to znaczy przedstawicieli wyznaczonych lub wybranych przez związki zawodowe lub przez członków takich związków zgodnie z przepisami krajowymi i praktyką krajową;

ii. należycie wybranych przedstawicieli, to znaczy przedstawicieli, którzy są wybierani w wolnych wyborach przez pracowników organizacji, niebędących pod wpływem lub kontrolą pracodawcy zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi lub wykonawczymi lub przepisami układów zbiorowych pracy, i których funkcje nie obejmują działalności uznanej w danym kraju za wyłączną prerogatywą związków zawodowych i których istnienie nie jest wykorzystywane do podważania pozycji zainteresowanych związków zawodowych lub ich przedstawicieli.”.

„To oznacza, że związki zawodowe są wprost wskazane jako podmiot biorący udział w procedurze CSDR – czy skorzystają z tego narzędzia zależy od ich aktywności” – komentuje Barbara Surdykowska.

Zapamiętajmy ten fakt, bowiem będzie on stanowił punkt wyjścia do dalszej części omawianego tematu. W kolejnych artykułach będziemy kontynuować tematykę raportowania w sprawie zrównoważonego rozwoju.

(bs, pp)