Dyrektywa w sprawie pracy za pośrednictwem platform cyfrowych

Państwa członkowskie Unii Europejskiej przyjęły w dniu 14 października 2024 r. dyrektywę mającą poprawić warunki zatrudnienia osób pracujących dla platform cyfrowych. Nowe przepisy mają pomóc określić ich status oraz lepiej chronić poprzez domniemanie stosunku pracy.

W UE działa ok. 500 cyfrowych platform pracy. Niektóre z nich funkcjonują we wszystkich państwach UE. Rozwój branży platform dobrze ilustrują liczby: między 2016 r. a 2020 r. dochody z tego sektora wzrosły niemal pięciokrotnie – z szacowanych 3 mld EUR do ok. 14 mld EUR. Największe dochody generuje sektor dostaw i sektor usług taksówkarskich.

Dyrektywa ma na celu poprawę warunków pracy i ochrony danych osobowych w kontekście pracy za pośrednictwem platform cyfrowych (np. Uber, Glovo) i będzie mieć zastosowanie do cyfrowych platform pracy organizujących pracę w Unii, niezależnie od miejsca ich siedziby i niezależnie od prawa mającego zastosowanie w innym przypadku. Za pośrednictwem platform cyfrowych (jednej lub kilku) pracuje w UE ponad 28 mln osób. W 2025 r. liczba ta ma sięgnąć 43 mln. Obecnie większość pracowników platformowych w UE (w tym taksówkarze, pracownicy domowi czy dostawcy jedzenia) ma formalnie status samozatrudnionych. Wprowadzenie nowych przepisów oznaczać będzie na przykład, że pracownicy platformowi mieliby dostęp do świadczeń chorobowych, świadczeń dla bezrobotnych czy systemów wsparcia dochodu.

Art. 5 ust. 2 dyrektywy przewiduje, że w tym celu państwa członkowskie ustanawiają skuteczne wzruszalne domniemanie prawne co do zatrudnienia, stanowiące ułatwienie proceduralne na korzyść osób wykonujących pracę za pośrednictwem platformy, i zapewniają, aby to domniemanie prawne nie skutkowało większym obciążeniem wymogami osób wykonujących pracę za pośrednictwem platformy lub ich przedstawicieli w postępowaniach mających na celu ustalenie ich statusu zatrudnienia.

Do państw członkowskich należeć będzie określenie warunków takiego domniemania w prawie krajowym. Dzięki domniemaniu z proceduralnego punktu widzenia łatwiejsze powinno się stać prawne ustalanie statusu zatrudnienia pracowników platform internetowych.

Zgodnie z nowymi przepisami pracownicy będą musieli być informowani o stosowaniu zautomatyzowanych systemów monitorowania i podejmowania decyzji. Cyfrowe platformy pracy nie będą mogły przetwarzać niektórych rodzajów danych osobowych, takich jak:  dane dotyczące stanu emocjonalnego lub psychicznego osoby pracującej za pośrednictwem platformy internetowej, prywatne rozmowy, dane pozwalające przewidzieć faktyczne lub potencjalne działania związków zawodowych, dane, z których można wnioskować o pochodzeniu rasowym lub etnicznym pracownika, jego statusie migracyjnym, opiniach politycznych, przekonaniach religijnych czy stanie zdrowia, dane biometryczne (oprócz danych stosowanych do uwierzytelniania).

Państwa członkowskie będą miały 2 lata na implementowanie dyrektywy od dnia jej wejścia w życie.

Anna Reda-Ciszewska