Traktat ONZ na rzecz odpowiedzialności korporacyjnej szansą dla wzmocnienia ruchu związkowego

Międzynarodowy ruch związkowy od lat walczy o większą odpowiedzialność korporacji za przestrzeganie praw człowieka. W tym kontekście niezwykle ważne są zainicjowane na poziomie międzynarodowym prace nad traktatem, który ma na celu regulację działalności globalnych korporacji w zakresie przestrzegania praw pracowniczych, w tym związkowych.

Traktat ten, dyskutowany przez otwartą międzyrządową grupę roboczą (OEIGWG) ustanowioną przez Radę Praw Człowieka ONZ, jest obecnie w zaawansowanej fazie negocjacji, 10. sesja odbędzie się w dniach 21-25 października 2024 roku.

Ruch związkowy aktywnie uczestniczy w procesie negocjacji, wyrażając swoje poparcie oraz konkretne żądania dotyczące treści traktatu. Przedstawiono już do tej pory szereg kluczowych priorytetów, które powinny znaleźć się w traktacie:

Szeroki zakres – Objęcie wszystkich uznanych międzynarodowo praw człowieka, w tym podstawowych praw pracowniczych i związkowych.
Kompleksowy zasięg – Włączenie wszystkich przedsiębiorstw niezależnie od ich wielkości, sektora, kontekstu operacyjnego, własności i struktury.
Regulacje eksterytorialne – obowiązek regulowania korporacji i zapewnienia ofiarom transnarodowych korporacyjnych naruszeń praw człowieka dostępu do wymiaru sprawiedliwości w państwach macierzystych korporacji.
Należyta staranność w zakresie praw człowieka – zobowiązanie przedsiębiorstw do przyjęcia oraz stosowania polityk i procedur należytej staranności w zakresie praw człowieka.
Odpowiedzialność korporacyjna – potwierdzenie, że zobowiązania w zakresie praw człowieka mają zastosowanie do działalności korporacji.
Międzynarodowe egzekwowanie prawa – stworzenie silnego, międzynarodowego mechanizmu monitorowania i egzekwowania traktatu.

Negocjacje nad traktatem stanowią okazję dla wzmocnienia działalności ruchu związkowego na całym świecie. Dokument obejmujący fundamentalne prawa człowieka może znacząco wzmocnić pozycję pracowników w negocjacjach z pracodawcami, zapewniając im większą ochronę i możliwość egzekwowania swoich praw. Dodatkowo, dzięki regulacjom eksterytorialnym ofiary naruszeń praw pracowniczych miały by łatwiejszy dostęp do wymiaru sprawiedliwości, niezależnie od miejsca, gdzie doszło do naruszeń. To z kolei może przyczynić się do poprawy egzekucji istniejących standardów.

Dzięki aktywnemu udziałowi w procesie negocjacji, związki zawodowe potencjalnie mogą przyczynić się do stworzenia skutecznych międzynarodowych regulacji, które będą realnie chronić prawa pracowników na całym świecie oraz możliwe będzie pociąganie globalnych podmiotów gospodarczych do odpowiedzialności za swoje działania.