Partnerzy społeczni wobec cyfryzacji świata pracy

13 czerwca w Warszawie odbyło się seminarium eksperckie podsumowujące projekt EFAD prowadzony przez Komisję Krajową NSZZ „Solidarność” wraz z partnerami społecznymi z całej Europy.

Projekt EFAD, czyli „Inicjowanie działań wdrażających Porozumienie Ramowe Europejskich Partnerów Społecznych w sprawie cyfryzacji” ma za zadanie przygotować partnerów społecznych z Polski, Litwy, Rumunii, Włoch oraz Macedonii Północnej do transformacji cyfrowej świata pracy, która odbywa się na naszych oczach.

Czerwcowe seminarium poprzedziło wiele wcześniejszych spotkań i warsztatów, na których partnerzy społeczni, przedstawiciele związków zawodowych i organizacji pracodawców z państw partnerskich wspólnie wypracowywali rozwiązania, które finalnie miały się uformować w Krajowe Plany Działania na rzecz wdrażania założeń projektu w sprawie cyfryzacji.

Solidarność liderem projektu

Na samym początku wszystkich gości przywitał zastępca przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, Jerzy Jaworski.
– Dziękuję naszym ekspertom i partnerom społecznym z innych związków zawodowych, którzy przyjechali do Warszawy. Chcemy na podstawie tego europejskiego porozumienia rozmawiać z pracodawcami w Polsce o przyszłości cyfryzacji w Polsce i jej ramach prawnych. Chcieliśmy też przenieść rozwiązania z Waszych państw na nasze podwórko i to już się dzieje, już w tym uczestniczymy – mówił skarbnik Komisji Krajowej NSZZ „S”.

Przebieg projektu, jego założenia i cele streścił Karol Nosal, kierownik projektu z ramienia NSZZ „Solidarność”. Przypomniał, że projekt EFAD jest realizowany od 1 września 2022 r., a swój bieg zakończy z ostatnim dniem sierpnia tego roku. Celem projektu było stworzenie warunków do opracowania Krajowych Planów Działań i podniesienie wiedzy partnerów. Część szkoleniowa odbyła się we współpracy z fundacją Instrat, a w ramach projektu zrealizowano 30 case studies (studiów przypadku) w 5 państwach partnerskich, dzięki czemu przeszkolono 104 partnerów społecznych.

Po tym wstępie nastąpiła prezentacja Krajowych Planów Działania związkowców z Litwy (LPS „Solidarumas”), Macedonii Północnej (KSS), Rumunii (BNS), Włoch (CISL) jak też oczywiście z Polski.

Krajowe Plany Działania

W ramach omawiania KPD dało się zauważyć pewne wątki główne, które przewijają się w każdym planie. Jednym z nich jest prawo do odłączenia, którego dobrymi praktykami, które Solidarność chce pomóc wdrażać na polskim podwórku w ramach swojego KPD, jest ustawianie autoresponderów mailowych w czasie urlopu, jak też szkolenie kadry kierowniczej w zakresie poszanowania czasu wolnego pracowników. Kolejnym jest uczenie ustawiczne (uczenie się przez całe życie, eng. Lifelong learning) co w dzisiejszych czasach ciągle zmieniających się technologii jest koniecznością i niemałym wyzwaniem. Do tego BHP w nowym ujęciu, zawierającym dbanie o zdrowie psychiczne, choćby w przypadku pracy zdalnej w izolacji.

Współprowadząca seminarium

Barbara Surdykowska, ekspertka Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, przypomniała o fiasku rozmów europejskich partnerów społecznych z BussinesEurope (stowarzyszenie europejskich pracodawców) ws. wprowadzenia prawa do odłączenia. Nie wróży to najlepiej dla jakości europejskiego dialogu społecznego.
Wobec niepowodzenia rozmów związków zawodowych z biznesem, to Komisja Europejska rozpoczęła działania legislacyjne w tym temacie. Była zresztą już kilkukrotnie do tego wzywana przez Parlament Europejski. Co z tego wyniknie? Zobaczymy.

Po prezentacji Krajowych Planów Działań wyemitowano krótki, animowany spot informacyjny „iPracownik” zrealizowany przez Komisję Krajową NSZZ „S”, który w atrakcyjny sposób pokazuje szanse i zagrożenia związane z robotyzacją i cyfryzacją świata pracy.
Następnym, chyba najciekawszym etapem seminarium, była debata ekspertów o perspektywach zmian cyfrowych na rynku pracy, moderowana przez Sławomira Adamczyka z NSZZ „Solidarność”.

Sztuczna Inteligencja: zbawienie czy zagłada?

Debatując o robotyzacji i sztucznej inteligencji przy naszym „okrągłym stole” powstał swoisty dwugłos. Dyskusja zaczęła się od tego, że na pewno czeka nas rewolucja przemysłowa, kolejna już w historii świata. Uważa się, że jesteśmy w trakcie 4. rewolucji przemysłowej, a mówi się już o 5. z uwagi na rozwój sztucznej inteligencji.
Jedna z tez zakładała, że czekająca nas rewolucja będzie podobna do poprzednich, czyli przyczyni się do powstania nowych miejsc pracy oraz dalszego spadku bezrobocia. Stwierdzono, że możliwy jest jego chwilowy wzrost, ale zostanie skompensowany powstaniem nowych zawodów.

Druga z kolei, mniej optymistyczna, mówi, że trzeba odrzucić neoliberalną doktrynę ciągłego wzrostu, jeśli nie chcemy, by rewolucja cyfrowa odcisnęła negatywne piętno na społeczeństwie.
Przekonywano, że nieprawdą jest, że SI przejmie ciężkie zajęcia zamiast ludzi, a ci będą pracować mniej. Przewiduje, że doprowadzi to do jeszcze większego wyzysku.

Wdrażając nowe technologie i sztuczną inteligencję do świata pracy bez zmiany jego systemu, wpędzamy się w pułapkę. Jeśli nie wpiszemy cyfryzacji w inny model pracy, to będzie dla nas nieszczęściem

– przekonywał dr. hab. Michał Krzykawski z Uniwersytetu Śląskiego.

Wykłady ekspertów

Po debacie przyszedł czas na wykłady naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego, którzy podjęli trzy ciekawe tematy.

Agnieszka Zwolińska (UW) mówiła o prawie do odłączenia i propozycjach zapisów do układów zbiorowych pracy.

To nie jest jedno prawo, a szereg różnych uprawnień dla pracowników, ale też zobowiązania pracodawcy

– zauważyła.

Unaoczniła też dwie strony medalu proponowanych rozwiązań.

Prawo do odłączenia oznacza mniejszą elastyczność czasu pracy, której może oczekiwać pracownik. Np. pracownik nie dowie się o nagłej zmianie grafiku po godzinach swojej pracy, bo pracodawca nie będzie mógł się z nim skontaktować

– powiedziała doktor UW.

Michał Raczkowski (UW) mówił o formach komunikacji elektronicznej w sferze zatrudnienia, które określamy hasłem „paperless”.
Konkluzją tego panelu jest konserwatywne podejście polskich instytucji publicznych do komunikacji i przywiązanie do papieru. Tutaj potrzebna jest zmiana i działanie po stronie ustawodawcy, by dostosować świat prawny i publiczny do współczesnych, cyfrowych realiów.

Wojciech Ostaszewski (UW) opowiadał o możliwości wykorzystania technologii blockchain w sferze zatrudnienia. O co dokładnie chodzi? O wypłacanie części wynagrodzenia w kryptowalucie i benefitów pracowniczych opartych na smart contract. Prowadzący podkreślił przy okazji, że sam blockchain nie jest kryptowalutą, a technologią, na podstawie której stworzono i wypuszczono kryptowalutę BitCoin.

Głos pracodawców

Na koniec przedstawicielka Konfederacji Lewiatan, Nadia Kurtieva odniosła się do wszystkich dyskusji i tematów podjętych w ramach seminarium, patrząc na nie z perspektywy pracodawców.

Narzucenie twardych regulacji w postaci dyrektywy byłoby niemałym wyzwaniem dla przedsiębiorstw. Na pewno dobrym kierunkiem jest promowanie i uświadamianie pracowników, jak i pracodawców ws. prawa do odłączenia. Jest to o wiele łatwiejsze i prostsze do realizacji, aniżeli implementacja twardego prawa w poszczególnych państwach członkowskich

– mówiła ekspertka.

Nadia Kurtieva podkreśliła też brak umiejętności cyfrowych wielu pracowników, który może hamować innowacyjność przedsiębiorstw. Wskazała również, że na pewno trzeba rozmawiać także o kosztach transformacji cyfrowej świata pracy i implementacji rozwiązań, które proponuje strona społeczna.

Cyfrowa głębia

Cyfryzacja, robotyzacja i automatyzacja świata pracy to niezwykle szeroki temat, który można pogłębiać godzinami. Po kilkugodzinnym seminarium można odnieść wrażenie, że jego uczestnicy dotknęli zaledwie czubka góry lodowej, lecz w sposób bardzo merytoryczny i opiniotwórczy. Niebawem powstanie kompleksowy raport nt. projektu, który będzie dostępny na stronie Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, do którego zapoznania zachęcamy.

Strona projektu [TUTAJ]

Projekt 101051759 Inicjowanie działań wdrażających Porozumienie Ramowe Europejskich Partnerów Społecznych w sprawie cyfryzacji dofinansowany ze środków Unii Europejskiej.

źródło: tysol.pl