Dyrektywa o należytej staranności a związki zawodowe

Rada Unii Europejskiej przyjęła w dniu 24 maja 2024 r. dyrektywę w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw  w zakresie zrównoważonego rozwoju i raportowania niefinansowego (Corporate Sustainability Due Diligence Directive, CSDDD).  Państwa członkowskie mają dwa lata na wdrożenie przepisów dyrektywy.

Jednym z komponentów nowej regulacji jest obszar jakości prowadzonego dialogu społecznego i poszanowania praw pracowniczych w przedsiębiorstwach, które będą podlegały dyrektywie. Dlatego warto aby już obecnie przedstawiciele związków zawodowych zainteresowali się tym tematem.

Taka idea przyświecała Europejskiemu Instytutowi Związków Zawodowych (ETUI), który w dniach 29-31 maja w Poznaniu, zorganizował szkolenie dla związkowych delegatów do europejskich rad zakładowych w kontekście możliwej roli ERZ w współtworzeniu przez przedsiębiorstwa sprawozdań wymaganych dyrektywą. W warsztatach wzięli udział związkowcy z krajów Unii Europejskiej.

Prowadzący dyskusję, Cyprian Szyszka, ekspert ETUI, postawił dość kontrowersyjne pytanie, czy dyrektywa będzie „game changer’em” dla europejskiego ruchu związkowego, znacząco zwiększając prerogatywy pracowników i możliwe oddziaływanie ERZ na sposób prowadzenia procesu informacyjno-konsultacyjnego w przedsiębiorstwach ponadnarodowych? To oczywiście była świadoma prowokacja intelektualna wobec uczestników spotkania, zmuszająca do refleksji i animująca wymianę poglądów w tym zakresie.

^{Uczestnicy szkolenia w Poznaniu}

„Na tak sformułowaną tezę, oczywiście należy spojrzeć z dystansem – mówił Przemek Pytel, BBK KK NSZZ „S” – natomiast związkowcy, którzy reprezentują pracowników z krajów, gdzie szczególnie istotnym elementem gospodarczego krajobrazu są przedsiębiorstwa wkomponowane w łańcuchy wartości większych podmiotów, niekoniecznie jako ich lokalne oddziały, np. jako kontrahenci, a taka sytuacja często ma miejsce w Polsce, powinni pochylić się z uwagą nad budowaniem kapitału wiedzy w poszczególnych organizacjach związkowych firm, które mogą być nią objęte. To po prostu będzie nowe narzędzie budowania pozycji Związku i to nie tylko w wymiarze ERZ, o czym rozmawiamy w Poznaniu, ale będzie dotyczyć również tych firm, które nie sa objęte działaniem ERZ.”

Również pozostali uczestnicy szkolenia zgadzali się z tą oceną.

„Dyrektywa stawia przed europejskimi radami zakładowymi kolejne wyzwanie – powiedział  Marco Roumen, oficer związkowy z holenderskiego FNV i przewodniczący ERZ Solvay – Zdecydowanie ERZ powinny zaangażować się w opracowywanie i wdrażanie skutecznej polityki, planu i strategii należytej staranności w przedsiębiorstwach, ich spółkach zależnych i w całym łańcuchu dostaw, zgodnie z propozycjami obecnej regulacji.”

Podczas dyskusji podkreślano, że dyrektywa, choć przyjętą przez Radę UE, to musi stać się częścią krajowych systemów prawnych. Ten aspekt mocna akcentowała ekspertka KK NSZZ „S”, Barbara Surdykowska, która prowadziła również jeden z paneli szkoleniowych. Konkluzją poznańskiego spotkania jest świadomość konieczności zaangażowania się związków zawodowych w nowe regulacje i praca nad poznaniem możliwości, które będą z nich wynikały.