Praca zdalna staje się coraz bardziej powszechna – konsultacje z partnerami społecznymi

Komisja Europejska rozpoczęła pierwszy etap konsultacji z europejskimi partnerami społecznymi w celu zebrania ich opinii na temat możliwego kierunku działań UE w zakresie zapewnienia sprawiedliwej pracy zdalnej i prawa do bycia offline (prawa do odłączenia).

30 kwietnia 2024 Komisja Europejska rozpoczęła  formalne konsultacje z partnerami społecznymi UE w sprawie pracy zdalnej i prawa do bycia offline. Konsultacje prowadzone są zgodnie z zasadami i procedurami określonymi w TFUE. Konsultacje potrwają do 11 czerwca 2024 r. Pracownicy, którzy mogą i wykonują pracę zdalną, wyraźnie doceniają jej zalety, w szczególności elastyczność, a ponad 60% respondentów badania Eurofound z 2022 r. potwierdziło, że chce pracować z domu przynajmniej przez część swojego czasu pracy.

Praca zdalna staje się coraz bardziej powszechna, zwłaszcza od czasu pandemii COVID-19. Badanie aktywności ekonomicznej ludności UE pokazuje, że ogólny odsetek osób pracujących z domu w UE prawie się podwoił w ciągu ostatnich kilku lat, z 11,1% w 2019 r. do 20% w 2022 r. Istnieją znaczne różnice w tym zakresie w poszczególnych branżach, sektorach i miejscach pracy ze względu na specyfikę zadań poszczególnych pracowników.

Praca zdalna daje wiele możliwości ale także łączy się z licznymi wyzwaniami. Choć pozwala na elastyczną organizację pracy, rodzi również pytania o to, jak zapewnić poszanowanie praw pracowników w cyfrowym środowisku pracy. Obejmuje to zapewnienie odpowiednich warunków pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności korzystanie z narzędzi cyfrowych do pracy i możliwość pracy zdalnej może nieść ze sobą ryzyko kultury pracy „zawsze dostępnej”. Kluczowe staje się zagwarantowanie efektywnego prawa do odłączenia się (prawa do bycia offline), aby wyznaczyć wyraźne granice między życiem zawodowym a prywatnym. 

Rozpoczęte konsultacje są następstwem rezolucji Parlamentu Europejskiego z 2021 r., w której wezwano Komisje Europejską do przedstawienia wniosku dotyczącego tych kwestii. Zgodnie z wytycznymi politycznymi przewodniczącej Ursuli von der Leyen w odniesieniu do rezolucji przyjętych przez Parlament Europejski na podstawie art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), Komisja jest zobowiązana do przedstawienia wniosku ustawodawczego z pełnym poszanowaniem zasad proporcjonalności, pomocniczości i lepszego stanowienia prawa.

W międzyczasie europejscy międzybranżowi partnerzy społeczni rozpoczęli negocjacje w celu aktualizacji umowy ramowej z 2002 r. w sprawie telepracy oraz stworzenia regulacji w obszarze prawa do odłączenia się. Po fiasku podjętych negocjacjach zwrócili się do Komisji Europejskiej z prośbą o zajęcie się tą kwestią. Dlatego też Komisja rozpoczyna obecnie formalne konsultacje z partnerami społecznymi UE, zgodnie z zasadami i procedurami dotyczącymi prawodawstwa w zakresie polityki społecznej.

Konsultujemy się z partnerami społecznymi w sprawie szans i zagrożeń związanych z pracą zdalną. Chcemy mieć pewność, że przepisy UE promują ich autonomię i nie stoją na przeszkodzie firmom i pracownikom, którzy zgadzają się na taką formę pracy. Poszukujemy również opinii partnerów społecznych na temat tego jakie konkretne zagrożenia wymagają działań ze strony UE. Obejmuje to zagrożenia dla zdrowia pracowników wynikające z kultury „zawsze pod telefonem” i związane z tym wezwanie Parlamentu Europejskiego do zapewnienia prawa do odłączenia się – mówi Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Valdis Dombrovskis.

Musimy pamiętać, że prawo do odłączenia dotyczy nie tylko pracowników pracujących zdalnie- podkreśla Barbara Surdykowska z Biura Eksperckiego KK NSZZ Solidarność.  Częste zakłócanie czasu wolnego pracownika przez telefony, maile czy inne komunikaty ze strony pracodawcy lub współpracowników powodują narastające problemy psychiczne coraz większej liczby pracowników.

Zagrożenia psychospołeczne w kontekście pracy zdalnej są bardzo ważne – komentuje Paulina Barańska Pełnomocnik NSZZ Solidarność ds. BHP. Nie można jednak zapominać o równie ważnej kwestii ergonomii stanowisk pracy. Inaczej koszty społeczne, koszty dla systemu ochrony zdrowia związane z narastającymi problemami mięśniowo-szkieletowymi i pogarszaniem się wzroku pracowników (co jest powiązane przykładowo z nieprawidłowym oświetleniem stanowiska pracy) będą rosły w zastraszającym tempie.

bs