Jedną z działalności Pracodawcy, w której zobowiązany jest współdziałać z Organizacją Związkową jest tworzenie i wydatkowanie środków z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS).
Zgodnie z ustawą Pracodawca zatrudniający na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników (pełne etaty) jest zobowiązany tworzyć ZFŚS. Pracodawca zatrudniający co najmniej 20, a mniej niż 50 pracowników tworzy ZFŚS na wniosek Organizacji Związkowej.
Bardzo ważne: Zakładowy Fundusz Socjalny z ustawowego założenia jest funduszem pomocowym tzn., że udziela się z tego funduszu pomocy najbardziej potrzebującym pracownikom, np. w przypadku choroby pracownika lub członka jego rodziny, wypadku losowego itp. Natomiast świadczenia kierowane do pracowników w postaci dopłat do wczasów, „wczasów pod gruszą”, kolonii dla dzieci, paczek świątecznych, świadczeń świątecznych, dofinansowania do biletów do kina, na basen, itp. oraz pożyczek mieszkaniowych, przyznawane są wg kryterium posiadanego przez uprawnionego dochodu na członka rodziny. Taki właściwy i uczciwy sposób dystrybuowania środków z Funduszu Socjalnego jest możliwy wyłącznie tam, gdzie funkcjonuje Organizacja Związkowa NSZZ „Solidarność”.
Pracodawca uzgadnia z Organizacją Związkową Regulamin ZFŚS, uzgadnia także każdy wydatek z Funduszu pod warunkiem, że nie upoważnimy do tego Pracodawcy lub tzw. Komisji Socjalnej w regulaminie Funduszu. Aby nie popełnić błędnych decyzji, Regulamin ZFŚS przed podpisaniem powinniśmy obowiązkowo skonsultować z Biurem Prawnym Regionu.
Fundusz tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych. Wysokość odpisu podstawowego, wynosi na jednego zatrudnionego 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą.
Taka podstawa naliczenia Funduszu od 2024 roku powraca do stosowania, dzięki wieloletnim zabiegom i negocjacjom NSZZ „Solidarność”.
Należy pamiętać, że w ZUZP lub Regulaminie Wynagradzania możemy uzgodnić z pracodawcą większy niż wynika z ustawy odpis podstawowy, co pozwala zwiększyć świadczenia kierowane do pracowników.